Dzień z dietą św. Hildegardy

„Orkisz jest najlepszym ze wszystkich zbóż. Ogrzewa, odżywia, wzmacnia i jest łagodniejszym od innych ziaren. Daje człowiekowi mocne mięśnie i zdrową krew, szczęśliwy umysł i pogodną duszę.” 

Physica 1131, św. Hildegarda z Bingen 

Diaita - greckie słowo, które kiedyś oznaczało styl życia. W trakcie ewolucji tego słowa poprzez łacinę i prawdopodobnie język francuski ewoluowało do obecnego "dieta".  

Diety, tyle ich jest!

Którą wybrać i czy w ogóle są potrzebne?

Po co są stosowane jakie mają wywołać skutki, i czy naprawdę poprawiają zdrowie?

Takie pytania zadają sobie ludzie odkąd odkryli, że na samopoczucie może wpływać to co jemy, jak często w jakich porach dnia oraz w jakich ilościach.

Obecnie mamy cały aparat badawczy i ogromną wiedzę na temat pożywienia, jego składu, wartości odżywczych i ich wpływu na organizm. Mamy zaawansowaną aparaturę i wiele doświadczeń.

Są jednakże diety które powstały wiele lat temu i obecnie cieszą sie ogromną popularnością. Ludzie chętnie po nie sięgają bo po prostu widzą namacalne efekty ich stosowania: poprawę stanu zdrowia, ogólnie lepszą witalność. Jak taka dieta jak dieta św. Hildegardy, która została stworzona na początku drugiego tysiąclecia naszego wieku bez dysponowania bazą naukową i zapleczem technicznym stała się dietą do dziś stosowaną. To lata doświadczeń i poświęcenie się tematowi doprowadziło ją do opracowania zdrowego sposobu odżywiania się. Sięgając po tą dietę widzimy pozytywne efekty bo nasze nastawienie z góry zakłada, że to coś dla nas dobrego i może to jest swoistego rodzaju efekt placebo jak i intuicyjność w komponowaniu posiłków? A co jeśli obecne badania potwierdzają dobry wpływ tej diety na organizm? Można być wtedy pełnym podziwu dla osiągnięć mniszki z XII wieku, której empirycznie opracowana dieta przetrwała aż do dziś. 

Św. Hildegarda uczy, że aby utrzymać organizm w zdrowiu ważny jest sposób odżywiania i życia.  

Według Hildegardy orkisz, koper włoski i kasztany jadalne to najbardziej wartościowe, odżywcze, lecznicze i całkowicie przyswajalne produkty przez ludzki organizm. Dziś te produkty możemy kupić w różnych postaciach:

Orkisz: mąki orkiszowe różnych typów, kasza orkiszowa, płatki, makarony, otręby, musli, pieczywo orkiszowe, kawa orkiszowa, ciastka, piwo, ocet orkiszowy.
Z orkiszu przyrządzimy: placki, naleśniki, ciasta, biszkopt, muffiny, gofry, bułki, chleby

Kasztany jadalne: mąka kasztanowa, płatki kasztanowe, kasztany pieczone, gotowane, krem kasztanowy, miód.
Fenkuł inaczej koper włoski w postaci świeżej bulwy jak i nasion używanych jako przyprawa lub herbatka.

Dodatkowo polecanymi warzywami przez Hildegardę są: fasola, pietruszka, czosnek, cebula (ale po obróbce termicznej), marchew, sałaty, dynia, ciecierzyca i buraki.
Polecane owoce to: jabłka, gruszki, porzeczki, wiśnie, owoce morwy, pigwy, jeżyny, owoce dzikiej róży. Uzupełnieniem jadłospisu może być nabiał i mięso ale sporadycznie. Dozwolony jest także miód.

Pory, truskawki, śliwki i brzoskwinie uważała za produkty, które należy wykluczyć z diety.

Bardzo ważną rolę w diecie Św. Hildegardy spełniają zioła. Najcenniejsze z nich to bertram, galgant, nasiona kopru włoskiego, hyzop. Mieszanka tych ziół stanowi przyprawę Św. Hildegardy do gotowanych potraw wytrawnych. Inne zioła to: macierzanka, bluszczyk kurdybanek, babka płesznik. Do dań słodkich najlepszy będzie cynamon, goździki i gałka muszkatołowa.  

Czy warto pościć i czy post jest dla mnie? Jestem zwolenniczkę zdrowego, racjonalnego (zbilansowanego) odżywiania opartego na piramidzie zdrowia.  Uważam, że jeśli już decydujemy się na post, to  powinien być przeprowadzany pod kontrolą lekarza.

Św. Hildegarda zalecała różne rodzaje postu. Jest zwolenniczką delikatnego poszczenia, które uważa za integralną część schematu odżywiania. Posty proponowane przez mniszkę różnią się pod względem restrykcyjności, czasu trwania oraz celów. Hildegarda proponowała posty czasowe, przerywane, roczne, duchowe itp. Te różne techniki miały na celu osiąganie odmiennych celów takich jak  złagodzenie skutków przejedzenia, odzyskanie energii  fizycznej lub duchowej. Dieta taka może trwać tydzień a każda z nich mimo różnej intensywności wcale nie opiera się na drastycznym ograniczaniu kaloryczności. Posty te są bezpieczne do stosowania w domu. Zgodnie z zaleceniami Hildegardy przed rozpoczęciem postu należy przeznaczyć kilka dni na redukcje niektórych pokarmów z dotychczasowej diety aby moment przejścia w docelowy post był dla organizmu łagodny. Ten okres przejściowy polega gównie na ograniczaniu ciężko kalorycznych pokarmów takich jak mięso i sery na korzyść owoców i warzyw oraz na dobrym nawodnieniu organizmu.   

Wśród najpopularniejszych postów zazwyczaj wymienia się trzy o różnej intensywności, a mianowicie: post orkiszowy (najlżejszy), post redukcyjny oraz najbardziej wymagający post Hildegardy. 
Post orkiszowy jest najmniej wymagający. Pozwala on na odpoczynek od złych nawyków jedzeniowych jednocześnie zapewniając odpowiedni poziom składników odżywczych. Ma on zredukować nadmiar spożywanego białka odzwierzęcego i zredukować spożywanie żywności o wysokiej zawartości tłuszczu. Podstawą tego postu są również regularne ćwiczenia czy ogólnie mówiąc codzienny ruch na świeżym powietrzu. Post redukcyjny jest średnim poziomem poszczenia, który składa się na zmianę z jednego dnia postu orkiszowego i jednego dnia postu Hildegardy. Czasem schemat ten w dniach postu Hildegardy  może być indywidualnie elastycznie poluzowywany poprzez dodawanie pieczywa orkiszowego, kopru włoskiego lub sałatki Hildegardy. Post ten uczy nowych nawyków żywieniowych pozwalających na nieprzejadanie, a jego skutkiem może być utrata wagi poprzez spalenie zapasów tłuszczu z organizmu. Najbardziej rygorystyczna z diet to post Hildegardy, który narzuca rezygnację z pokarmów stałych i powinien być poprzedzony dietą przygotowawczą. 

W czasie postu Hildegardy mniszka zaleca: ziołową herbatę, herbatę z kopru włoskiego, kawę orkiszową oraz zupę orkiszową a także soki owocowe na przykład jabłkowy który może być podawany z domieszką herbatki z kopru włoskiego. Typowy dzień z tej diety może wyglądać następująco:
śniadanie: herbata z kopru włoskiego lub kawa orkiszowa;
obiad: wywar jarzynowy, koktajle warzywne;
kolacja: rosół zupy z ziaren orkiszu i sok z pigwy. 

Przykładowe przepisy na posiłki z produktów zalecanych przez Św. Hildegardę:

Śniadanie warto zacząć od przygotowania kawy orkiszowej. 

ŚNIADANIE 

Pasta kasztanowa z miodu i mąki 

Czas przygotowania: 5 minut
Ilość porcji: 4

Składniki:
masło lub olej kokosowy - 60 gram
miód np. kasztanowy - 120 ml
mąka kasztanowa - 60 gram
kasztany jadalne - 2 sztuki

dżem figowy lub świeże figi - trochę
chleb orkiszowy na zakwasie z mąki orkiszowej - 2 kromki

Przygotowanie:
Masło rozgrzać na patelni, dodać miód i mąkę kasztanową. Wymieszać trzepaczką. Zestawić z ognia i dodać posiekane kasztany jadalne. Przelać do słoiczka. Wystudzić. Przechowywać w lodówce. Pastą smarować chleb. Podawać ze świeżą figą lub konfiturą.

Carpaccio z kopru włoskiego z pomarańczą i kruszonymi kasztanami jadalnymi

Czas przygotowania: 5 minut 
Ilość porcji: 2

Składniki:
koper włoski ( fenkuł) -  1 sztuka
pomarańcza - 1 sztuka
kasztany jadalne  - 3 sztuki

Sos:
ocet balsamiczny - 1łyżka
miód kasztanowy - 1 łyżeczka
olej słonecznikowy - 3 łyżki
sól i pieprz do smaku

Przygotowanie:
Bulwę kopru włoskiego pokroić cieniutko np. na mandolinie odrzucając twardą część jak w kapuście. Pomarańcza obrać i pokroić w plastry. Na talerzu rozłożyć koper włoski, położyć plastry pomarańczy, posypać posiekanymi kasztanami jadalnymi i polać sosem przygotowanym z oleju, octu i miodu. Posypać solą i pieprzem do smaku.

OBIAD 

Biały barszcz z zakwasu orkiszowego

Czas przygotowania: 3 dni (zakwas) + 30 minut
Ilość porcji: 4

ZAKWAS:
mąka orkiszowa pełnoziarnista typ 1050 - 100 gram
woda letnia przegotowana - 300 ml
rodzynka - 1 sztuka
Przygotowanie zakwasu: Do czystego słoika lub naczynia glinianego wsypać mąkę, pociętą rodzynkę i wlać wodę, wymieszać. Odstawić na dwa dni w ciepłe miejsce pod ściereczką. Każdego dnia można dosypywać po łyżeczce mąki i zamieszać. Trzeciego dnia dodać ząbek czosnku, ziele angielskie i liście laurowe.

Składniki:
zakwas orkiszowy - cały
marchew, pietruszka, mały seler - po 1 sztuce
cebula - 1 sztuka
mieszanka przypraw Św. Hildegardy - 1 łyżeczka lub macierzanka - 1 łyżeczka
pieprz i sól - do smaku
jaja 4 sztuki
woda 2 litry

Przygotowanie: Warzywa obrać i pokroić w kostkę lub plasterki. Na łyżce oleju słonecznikowego lekko podsmażyć warzywa. Wlać wodę i przyprawy. Gotować 10 minut. Zamieszać zakwas orkiszowy i wlać na gotujący się wywar. Posolić, dodać pieprz, macierzankę. Zagotować chwilę. Można zabielić śmietaną. Podawać z jajkiem ugotowanym na twardo (ok 5 minut od momentu zagotowania).

Pizza orkiszowa z bulwą kopru włoskiego

Czas przygotowania: 1 dzień + 30 minut
Ilość porcji: 4
Ciasto na pizzę warto przygotować wieczorem, dzień wcześniej. Uważam, że ciasto fermentowane przez noc w lodówce jest smaczniejsze.

Składniki:

Ciasto:
mąka orkiszowa typ 700 lub 650 - 300 gram
woda letnia - 200 ml
drożdże suszone - 5 gram
miód - 1 łyżeczka
sól - 1 łyżeczka
olej słonecznikowy - 3 łyżki

Sos:
passata pomidorowa - 200 ml
sól - 1 łyżeczka
cebula - 1 sztuka
bulwa kopru włoskiego - 1 sztuka (mała)
przyprawa Św. Hildegardy - 1 łyżeczka
olej słonecznikowy - 1 łyżka

suszona bazylia - 2 łyżeczki
nasiona kopru włoskiego (roztarte w moździerzu) - 1/2 łyżeczki 
Dodatki: pomidor, ser np. mozzarella

Przygotowanie: Drożdże rozpuścić w niewielkiej ilości wody. Do misy wsypać mąkę, wlać drożdże, wodę, miód i sól. Zagniatać ciasto. Po kilku minutach dolać olej i dalej wyrabiać kilka minut na koniec formując kulę. Na dno misy wsypać trochę mąki i położyć ciasto, przykryć foliowym czepkiem kąpielowym i włożyć na dobę do lodówki.
Drugiego dnia wyjąć ciasto na pół godziny przed pieczeniem. Następnie z ciasta na papierze do pieczenia uformować cienki placek. Przenieść na blachę do pieczenia. Bulwę kopru włoskiego pokroić w plastry razem z cebulą. Rozgrzać trochę oleju słonecznikowego, dodać pocięte warzywa i lekko podsmażyć i posolić do smaku. Z passaty, soli i bazylii zrobić sos mieszając ze sobą składniki. Wylać na ciasto. Na sos rozłożyć podduszone warzywa. Rozgrzać piekarnik na 230 stopni C. Piec pizzę 15 minut. Na 5 minut przed końcem pieczenia rozłożyć plastry pomidora i ser. Zapiekać jeszcze 5-10 minut. Na koniec przed podaniem posypać nasionami kopru włoskiego i np. natką pietruszki.

PODWIECZOREK

Placki orkiszowo- kasztanowe z kremem z kasztanów

Czas przygotowania 20 minut
Ilość porcji: 4

Składniki:
mąka orkiszowa jasna - 200 gram
mąka kasztanowa - 100 gram
napój roślinny np. migdałowy - 150 ml
jaja od szczęśliwej kury - 2 szt.
proszek do pieczenia - 1 łyżeczka
cynamon do smaku
goździk - 1 szt.
gałka muszkatołowa - szczypta 
cukier puder trzcinowy (do posypania na wierzchu) trochę
mięta - kilka listków
olej do smażenia trochę

Przygotowanie:
Mąki przesiać, dodać przyprawy (goździka utrzeć w moździerzu) i proszek do pieczenia, mieszając trzepaczką wlewać napój, wbić jaja i wymieszać na jednolitą konsystencję. Na średnio rozgrzanej patelni smażyć jednakowe placuszki. Wypieczone posmarować kremem kasztanowym lub cukrem pudrem.

KOLACJA

Krupnik orkiszowy z warzywami

Czas przygotowania 30 minut
Ilość porcji: 4

Składniki:
kasza orkiszowa - 150 g
seler naciowy - 2 łodygi
bulwa kopru włoskiego - 1 szt.
marchewki - 2 sztuki
pietruszka korzeń - 1 szt.
seler - 1/4 sztuki
fasolka szparagowa - 2 garście (może być mrożona)
cukinia - 1/2 sztuki
cebula - 1 szt.
czosnek - 2 ząbki
olej - 2 łyżki
bulion warzywny ewentualnie woda - 2 litry
przyprawa Św. Hildegardy 1 łyżka (lub jeśli nie masz to użyj: ziół prowansalskich, nasion kopru włoskiego i cząbru - po 1/2 łyżeczki)
natka pietruszki do posypania

Przygotowanie:
Kaszę porządnie wypłukać. W garnku zagotować bulion, dodać kaszę. Po zagotowaniu się zmniejszyć płomień i gotować 30 minut. W między czasie pokroić warzywa drobno w kostkę lub w talarki. Na patelni rozgrzać olej i podsmażyć cebulę, potem dodać cukinię. W połowie czasu gotowania do kaszy dodaj pokrojone wcześniej warzywa, podsmażoną cebulkę z cukinią, przyprawy. Na 5 minut przed końcem gotowania dodajemy zieloną fasolkę.

Dodatkowo przepis na pieczywo orkiszowe:

Chałka chlebowa orkiszowa z makiem

Czas przygotowania 60 minut
Ilość porcji: 12

Składniki:

mąka orkiszowa chlebowa + do podsypywania - 500 g
drożdże - 40 g
napój migdałowy - 1/2 szklanki
ksylitol lub miód - 1/2 szklanki
jajo + żółtko do smarowania
masło/ olej kokosowy - 2 łyżki
woda - 4 łyżki
mak niebieski - 1 łyżeczka

Przygotowanie: Drożdże rozkruszyć dodać łyżkę miodu, wlać letnie mleko rozmieszać z łyżką mąki. Pozostawić rozczyn do wyrośnięcia.Do naczynia przesiać mąkę, dodać wyrośnięty rozczyn z drożdży, rozkłócone jajko i miód, rozpuszczone letnie masło, wodę. Zagnieść luźne ciasto do momentu kiedy zaczną pokazywać się pęcherzyki powietrza a ciasto będzie odchodzić od rąk. Odstawić w ciepłe miejsce do wyrośnięcia aż podwoi swą objętość.
Po wyrośnięciu znów zagnieść ciasto i podzielić je na trzy części. Uformować wałeczki równej długości i zapleść z nich warkocz. Końce złączyć i podwinąć pod spód. Tak przygotowaną chałkę położyć na przygotowaną blachę podsypaną mąką, posmarować wodą wierzch. Zostawić do wyrośnięcia na ok 15-30 minut. Rozkłóconym żółtkiem z odrobiną wody posmarować wierzch chałki i posypać makiem.
Piec 30-40 minut w 180 stopniach.

ŹRÓDŁA :

https://www.healthyhildegard.com/hildegards-three-healthy-fasts/
https://www.st-hildegard.com/en/53-english/diet-nutrition.html

Artykuł jest opublikowany w magazynie gotuj w stylu eko.pl Nr 18 Jesień 2021