List otwarty do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi

List otwarty do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi                      

Szanowny Pan
Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Grzegorz Puda                            Warszawa, 12 października 2021r.
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi

Art. 25 projektowanej ustawy o rolnictwie ekologicznym zakłada wprowadzenie opłaty za wprowadzanie do obrotu środka ochrony roślin o kodzie CN 3808 oraz przeznaczenie tych środków na realizacje zadań związanych ze wsparciem i rozwojem rolnictwa ekologicznego. Podejście to jest zgodne z zasadą „zanieczyszczający płaci” i jest stosowane w krajach UE. Proponowane rozwiązane pozwala jednocześnie na realizacje dwóch celów Zielonego Ładu: redukcji stosowania pestycydów i rozwoju sektora rolnictwa ekologicznego.

Zaproponowane rozwiązanie jest przyszłościowe i jest wyrazem zrozumienia problemów związanych z jakością żywności i ochroną środowiska na poziomie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

W naszej ocenie proponowane rozwiązanie doprowadzi do rozwoju rolnictwa precyzyjnego, zmniejszania liczby zabiegów, zwiększenia wykorzystywania platformy sygnalizacji agrofagów, wprowadzania odmian odpornych na szkodniki, przyczyni się do poprawy zmianowania oraz szeregu innych rozwiązań agrotechnicznych, które zmniejszą zapotrzebowanie na środki ochrony roślin – np. pasy kwietne czy pasy roślin wabiących owady, które zwalczają szkodniki. Proponowana opłata w wysokości 1% nie zmieni radykalnie i kompleksowo rolnictwa, ale pchnie działania rolników w ww. kierunku. Mając na uwadze założenie o bardziej zielonym podejściu do produkcji żywności, to proponowane rozwiązanie należy ocenić bardzo pozytywnie. Czego można oczekiwać w takiej sytuacji? Można oczekiwać, że po wejściu proponowanego rozwiązania rolnicy zmniejszą zużycie środków ochrony roślin i w szerszym stopniu będą wykorzystywać ww. opisane rozwiązania.

Zaproponowane rozwiązanie jest dobre, ale lepsze jest wrogiem dobrego. Zaproponowane rozwiązanie traktuje wszystkie środki ochrony roślin w ten sam sposób. W naszej ocenie tym, co poprawiłoby jakość merytoryczną projektu i pozwoliłoby na bardziej precyzyjne reagowanie, byłoby powiązanie wysokości proponowanej opłaty ze szkodliwością/toksycznością środka ochrony roślin. W tym zakresie proponujemy dwa rozwiązania:

PROPOZYCJA NR 1
Szkodliwość/toksyczność środków ochrony roślin określają przepisy UE. Pozwoliłoby to na wprowadzenie wyższego poziomu opłaty dla substancji bardzo toksycznych i tzw. „kandydatów do zastąpienia” oraz zmniejszenie poziomu proponowanej opłaty dla substancji o niskim ryzyku np. biologicznych środków ochrony roślin. Proponuje się powiązanie poziomu opłaty z poziomem toksyczności środka ochrony roślin wprowadzonego na potrzeby wyliczania wskaźnika HRI 1.
Dyrektywa Komisji (UE) 2019/782 z dnia 15 maja 2019 r. zmieniająca dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/128/ WE w odniesieniu do ustanowienia zharmonizowanych wskaźników ryzyka określa wskaźniki korygujące przypisane do każdej z substancji aktywnych. Te wskaźniki odpowiadają poziomowi toksyczności substancji aktywnych tzn. im wyższy wskaźnik korygujący tym substancja bardziej niebezpieczna (bardziej rakotwórcza lub zaburzająca funkcjonowanie układu hormonalnego).

Proponujemy następującą zmianę w projekcie ustawy o rolnictwie ekologicznym. W art. 25 dodaje się ust. 4a, a ust. 4 otrzymuje brzmienie:

„4. Opłata:
a) dla środków ochrony roślin, w skład których wchodzą substancje czynne, którym przypisano wskaźnik korygujący 8 zgodnie z załącznikiem IV do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/128/WE z dnia 21 października 2009 r. ustanawiającą ramy wspólnotowego działania na rzecz zrównoważonego stosowania pestycydów, zwana dalej „dyrektywą 2009/128”, stanowi 1%
b) dla środków ochrony roślin, w skład których wchodzą substancje czynne, którym przypisano wskaźnik korygujący 16 zgodnie z załącznikiem IV do dyrektywy 2009/128, stanowi 2%
c) dla środków ochrony roślin, w skład których wchodzą substancje czynne, którym przypisano wskaźnik korygujący 64 zgodnie z załącznikiem IV do dyrektywy 2009/128, stanowi 3% - wartości netto środka ochrony roślin w dniu jego zbycia ostatecznemu nabywcy środków ochrony roślin.
4a. Od środków ochrony roślin
a) w skład których wchodzą substancje czynne, którym przypisano wskaźnik korygujący 1 zgodnie z załącznikiem IV do dyrektywy 2009/128 i w skład których nie wchodzą substancje czynne wymienione w ust. 4 lit. a) – c) lub b) w skład których wchodzą substancje podstawowe i w skład, których nie wchodzą substancje czynne wymienione w ust. 4 lit. a) – c) - nie pobiera się opłaty”.

PROPOZYCJA NR 2
W przypadku nieprzyjęcia propozycji nr 1 proponujemy rozważenie rozwiązania polegającego na tym, że to Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi określiłby wykaz substancji czynnych - w przypadku użycia danej substancji czynnej w środku ochrony roślin podlegałby taki środek opłacie. Rozwiązanie takie pozwoliłoby precyzyjnej i szybciej wskazywać substancje, które podlegają takiejopłacie bez konieczności zmian przepisów UE. Wszystkie decyzje w tym zakresie byłyby w kompetencji Ministra Rolnictwa.
Proponujemy następującą zmianę w projekcie ustawy o rolnictwie ekologicznym. W art. 25 dodaje się ust. 1a, a ust. 1 otrzymuje brzmienie:
„1. Wprowadzanie do obrotu środka ochrony roślin o kodzie CN 3808, jeżeli w jego skład wchodzą substancje czynne wymienione na wykazie, o którym mowa w ust. 1a, przez zbycie tego środka ostatecznemu nabywcy środków ochrony roślin podlega opłacie, zwanej dalej „opłatą”.
1a. Minister właściwy do spraw rolnictwa określi w drodze rozporządzenia wykaz substancji czynnych, których użycie w środku ochrony roślin powoduje, iż środek ten podlega opłacie, mając na względzie wpływ tych substancji czynnych na zdrowie ludzi i zwierząt, ryzyko stosowania i sposób działania tych substancji czynnych oraz nieprawidłowości z wykorzystywaniem środków ochrony roślin, w skład których wchodzą te substancje czynne”.

Zaproponowane przesłanki pozwalałyby uwzględnić zarówno wpływ substancji aktywnej na zdrowie, jak i życie ludzi i zwierząt. Odnosiłyby się również bezpośrednio do ryzyka stosowania danej substancji czynnej, a także sposobu jej działania – tj. czy działa totalnie, czy też wybiórczo. Zaproponowane przesłanki pozwalałby również na uwzględnienie występujących nieprawidłowości z użyciem istniejących środków ochrony roślin i wprowadzenie opłaty na środki, które są wykorzystywane niezgodnie z etykietami.

Z poważaniem,
Krystyna Radkowska
Prezes Polskiej Izby Żywności Ekologicznej