Kawa nie tylko czarna

Kawa nie tylko czarna

O tym, że są rośliny, które można zjeść niemalże w całości, wiemy zarówno z książek kulinarnych i zielarskich, jak i filmów podróżniczych czy wojennych wspomnień. Wiemy, że na przykład z baobabu możemy jeść młode liście (spożywane jak warzywo), korzenie siewek, owoce i nasiona, a jego korę wykorzystuje się w lecznictwie. Z kolei mniszek lekarski obdarowuje nas jadalnymi pączkami, pysznymi kwiatami, zdrowymi liśćmi, leczniczymi łodyżkami czy korzeniami, które w ciężkich czasach mogą stanowić wspomnienie kawy...

No właśnie, a skoro jesteśmy przy kawie, zarówno dla każdego kawosza, jak i dla tych, którzy kawy nie znoszą, jasne jest, że kawę produkujemy z ziarenek kawowca. Oczywiście są one zwykle wyprażone, dzięki czemu zmieniają kolor z zielonego na brązowy. Proces ten zmienia również diametralnie smak kawy, bo z grochowo-fasolowego na… kawowy! Ziarenka kawy są wydobywane z wisienek kawowca, gdy te dojrzeją. W zależności od odmiany owoce są wtedy czerwone, żółte lub pomarańczowe. Każda wisienka skrywa zwykle dwa przytulone do siebie ziarenka, które razem odpowiadają kształtowi owocu. Czasem zdarza się, że jest tam tylko jedno ziarenko przypominające kształtem mikroskopijną piłkę baseballową. Jest to mutacja zwana peaberry, bardzo pożądana przez niektórych smakoszy kawy i nieakceptowana przez innych.

WSZECHSTRONNE ZASTOSOWANIE KAWOWCA
Czy zastosowanie kulinarne kawy, kończy się na ziarenkach? Absolutnie nie! Zapewne, zanim ludzie odkryli działanie twardych pestek kawowca, musieli spróbować jego pysznych słodkich owoców. Jedna z legend mówi, że to właśnie wyjątkowo pobudzone kozy lub owce, które wcześniej najadły się kawowych wisienek, wzbudziły zainteresowanie ludzi. Czy to prawda czy nie, tego się nie dowiemy, ale jest pewne: jeśli tak było, to kopytne wiedziały co robią! Owoce kawy są bowiem naprawdę smaczne. Są zresztą również przysmakiem indonezyjskich łaskunów – ssaków, które żywią się m.in. owocami kawy, trawią miąższ i nadtrawiają ziarna, które potem są wydobywane z ich odchodów i przetwarzane. W ten sposób powstaje słynna najdroższa kawa świata, czyli Kopi Luwak.

CASCARA
Ciekawym zastosowaniem odpadów po produkcji ziaren kawy jest użycie do przygotowywania naparu skórek kawowych zasuszonych wraz z miąższem. Pełne słodyczy i intrygujących aromatów skórki są sprzedawane zwykle w specjalistycznych sklepach z kawą pod nazwą cascara (czyli po hiszpańsku „skórka”). W Boliwii, gdzie napar z cascary jest popularny, nazywa się ją czasem „kawą biedaków”. Napar ten nie ma tak dużo kofeiny, jak ten przygotowany z kawowych ziarenek, ale słynie z ogromnej ilości antyoksydantów. W smaku niczym nie przypomina znanej nam kawy, a raczej… tradycyjny wigilijny kompot z suszu! Cascara jest szczególnie doceniana, gdy pochodzi z upraw ekologicznych, tym bardziej że to zewnętrzna część owocu mogłaby być potencjalnie najbardziej narażona na kontakt z opryskami. Warto więc zwrócić uwagę na to, czy kooperatywa Fairtrade produkująca Twoją ulubioną kawę, nie wytwarza również tego oryginalnego produktu.

Napar cascara z suszonych skórek wisienek kawowych.

QISHR I HERBATKA
Innym interesującym napojem produkowanym z kawy jest qishr, tradycyjny gorący napar przygotowywany z kawowych skórek, imbiru i przypraw, np. cynamonu. W Jemenie czasem zastępuje on tradycyjną kawę, a niektóre źródła donoszą, że jest to forma spożywania kawy starsza od popularnego dziś naparu z wyprażonych jej ziarenek. Również w tym kraju wieki temu powstała tradycja produkcji wina kawowego, wytwarzanego właśnie ze skórek i miąższu kawy.

Ostatnim ciekawym zastosowaniem tego, co oferuje nam kawowe drzewko, jest herbatka z liści kawy. Liście te po zbiorach delikatnie się podpraża, kruszy i następnie zaparza podobnie do herbaty. W smaku napar ten przypomina zieloną herbatę. Co ciekawe w niektórych regionach np. na Sumatrze i w Etiopii zdarzają się sytuacje, gdzie zbierane są tylko liście, a kawowe wisienki pozostają na krzewie!

CHCESZ WIEDZIEĆ WIĘCEJ O KAWIE?
Jeśli masz ochotę na więcej ciekawostek dotyczących kawy lub codziennego życia kawowych kooperatyw, koniecznie zajrzyj na pizcadelmundo.pl/youtube, a jeśli zainteresował Cię temat Fairtrade to na stronie fairtrade.org.pl i w mediach społecznościowych Fairtrade Polska znajdziesz o nim mnóstwo wiarygodnych informacji.

Agnieszka Bińkowska - Prezeska i Założycielka marki Pizca del Mundo

Artykuł jest opublikowany w magazynie gotuj w stylu eko.pl Nr 23 Zima 2022/23