Ashwagandha - adaptogen - recepta na spokój i siłę

Ashwaganda w medycynie ajurwedyjskiej jest jedną z najważniejszych roślin. Porównywana jest do chińskiego żeń-szenia, jednak ma bogatszy skład i zdecydowanie więcej właściwości prozdrowotnych potwierdzonych licznymi badaniami. Powszechnie stosowana jest jako suplement diety i w terapii wielu chorób i dolegliwości.

Ashwaganda (Withania somnifera L.) znana także jako witania ospała, żeń-szeń indyjski, winter cherry, kanaje hindi czy samm al ferakh. Jest krzewem z rodziny Solanaceae, znanym i wykorzystywanym już od czasów starożytnych. Wywodzi się z Indii, jednak rozprzestrzeniła się na terenach Bangladeszu, Iranu, Pakistanu, Afganistanu i Sri Lanki. Od niedawna uprawiana jest również w Afryce i południowo – wschodniej Europie, gdzie cieszy się coraz większym zainteresowaniem.

Roślina osiąga nawet do 1,5 m wysokości. Ma pomarańczowe lub czerwone owoce (jagody) i żółtozielone kwiaty. W medycynie zastosowanie znalazły korzeń i owoce rośliny, ze względu na swoje właściwości.

Skład i prozdrowotne właściwości

Ashwagandha zalicza się do roślin o działaniu adaptogennym, ze względu na zawartość wielu związków aktywnych. Głównymi związkami odpowiedzialnymi za właściwości farmakologiczne rośliny, są witanolidy - pochodne laktonu steroidowego – witaferyny A. Jak pokazują badania naukowe, to właśnie dzięki tym związkom, roślina wykazuje działanie przeciwbakteryjne i przeciwnowotworowe.

W korzeniu rośliny znajduje się również szereg substancji z grupy glikowitanolidów, do której należą witanozydy i sitoindozydy, które działają odtruwająco i są silnymi przeciwutleniaczami. Przeciwutleniacze mają zdolność wychwytywania i neutralizacji wolnych rodników, które są odpowiedzialne za starzenie się organizmu i powstawanie nowotworów.

Adaptogeny obecne w korzeniu pomagają przystosować się organizmowi do różnych czynników środowiska, zwiększają odporność na stres oraz wykazują działanie przeciwlękowe, przeciwdepresyjne i uspokajające. W wielu badaniach dowiedziono, że związki te wspierają funkcjonowanie układu nerwowego, zwiększają wydolność umysłową oraz poprawiają pamięć i koncentrację. Ponadto, stymulują układ odpornościowy, zmniejszając w ten sposób podatność organizmu na infekcje.

Jak wynika z badań, ashwaganda może okazać się dobrym suplementem dla sportowców, gdyż związki zawarte w korzeniu poprawiają wydolność fizyczną oraz powodują wzrost siły i masy mięśniowej.

Udowodniono, że regularne spożycie ashwagandhy zwiększa poziom testosteronu u mężczyzn i poprawia parametry nasienia, w związku z czym może pomóc osobom z zaburzeniami libido i płodności.

Innymi związkami, jakie można znaleźć w witani ospałej to: beta-sitosterole, kumaryny, kwasy fenolowe (kwas chlorogenowy) i alkaloidy nikotynowe (anhigryna, anaferyna). Ashwagandha zawiera także spore ilości żelaza, co ma wpływ na wzrost stężenia hemoglobiny i erytrocytów. Dzięki dużej zawartości tego pierwiastka, ashwaghandha może pomóc w walce z anemią, obniżyć poziom frakcji LDL cholesterolu i ciśnienie tętnicze.

Jak stosować?

Ashwaghandha najczęściej występuje w formie sproszkowanego korzenia bądź w postaci kapsułek zawierających wyciąg z rośliny.

Zaleca się spożywać od 6 do 7 g sproszkowanego korzenia lub 500 mg suchego ekstraktu.

Sproszkowany korzeń można dodać do smoothie, jogurtu lub przygotować napar.

Napar z Ashwagandhy

Około 6-7 g sproszkowanego korzenia zalać 200 ml wody, doprowadzić do wrzenia i gotować 5 minut na wolnym ogniu, następnie przecedzić, ostudzić i wypić. W celu osiągnięcia pożądanych efektów należy przyjmować ashwagandhę przynajmniej kilka tygodni.

Na rynku dostępny jest również olejek o właściwościach odmładzających. Ashwagandha oil przygotowany jest na bazie olejku migdałowego i korzenia ashwagandhy z dodatkiem wody różanej. Równie dobrze w roli bazy odnajdzie się olej sezamowy lub kokosowy. Taką miksturę możemy stosować jako tonik o właściwościach odmładzających. 

Dla kogo polecana ashwagandha?

Ashwaghandę szczególnie poleca się dla sportowców, osób zmęczonych, o słabej odporności, narażonych na stres, ze skłonnością do depresji, z niedoczynnością tarczycy i osób starszych, które chcą poprawić pamięć i koncentrację.

Przeciwskazania i efekty uboczne!

Ashwaghandhy nie powinny stosować kobiety w ciąży i karmiące oraz osoby przyjmujące leki przeciwpadaczkowe, uspokajające, nasenne i znieczulające. Nie jest zalecana również osobom chorym na nadczynność tarczycy, gdyż spożywanie rośliny mogłoby nasilić objawy choroby i zmniejszyć skuteczność terapii hormonalnej.

Spożywając ashwagandhę należy pamiętać o wystąpieniu możliwych skutków ubocznych, jakimi są, m.in. pieczenie, swędzenie czy zaczerwienienie skóry.

Czy wiesz, że…
nazwa Ashwaghanda pochodzi z języka sanskryckiego i jest połączeniem słowa „ashwa” (oznacza konia) i „gandha” (oznacza zapach). Nazwa wzięła się stąd, że świeży korzeń rośliny ma nieprzyjemny zapach przypominający zapach konia.

Bibliografia:

Ahmad M.K. i in. (2010): Withania somnifera improves semen quality by regulating reproductive hormone levels and oxidative stress in seminal plasma of infertile males, Fertil Steril, 94(3), 989-96.
Bharti V.K., Malik J.K., Gupta R.C. (2016): Ashwagandha: multiple health benefits, Nutraceuticals, 717-33.
Bielawska K., Malinowska M., Cyuńczyk M. (2014): Wpływ kumaryn na organizm człowieka. Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 47, 2, 213-21.

Chengappa K.N., Bowie C.R, Schlicht P.J (2013): Randomized placebo-controlled adjunctive study of an extract of withania somnifera for cognitive dysfunction in bipolar disorder, J Clin Psychiatry, 74(11), 1076-83.

Mishra L.C, Singh B.B., Dagenais S. (2000): Scientific basis for the therapeutic use of Withania somnnifera (ashwagandh): a review, Alternative Medicine Review, 4, 334–46.
Obidoska G., Sadowska A. (2004): Rośliny o działaniu adaptogennym, Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin, 233, 163-71.

Sengupta P. i in. (2017): Role of Withania somnifera (Ashwagandha) in the management of male infertility, Reproductive BioMedicine Online, 1–16.