Bananowy zawrót głowy

Banany to obecnie bardzo popularne i łatwo dostępne owoce tropikalne. Na świecie uprawianych jest ok. 80 różnych gatunków bananów. Najbardziej znane i najczęściej spotykane na sklepowych półkach to banany deserowe odmiany Cavendish. Poza żółtym kolorem i słodkim smakiem, są źródłem energii i dobrego nastroju.

Składniki odżywcze

Choć konsystencja bananów na to nie wskazuje, podobnie jak inne owoce, składają się głównie z wody (ok. 75 %). Poza tym, są bogate w cukry (ok. 23 % fruktoza, glukoza, sacharoza), dzięki którym szybko pomagają uzupełnić niedobory energii. Stanowią  doskonałą przekąskę dla osób mających zwiększone zapotrzebowanie energetyczne. Jak inne owoce, zawierają również znaczne ilości witamin (szczególnie z grupy B oraz C) oraz makro i mikroelementów. Z pierwszej grupy zdecydowanie należy wyróżnić potas i magnez. W 100 g bananów mamy ok. 400 mg potasu oraz ok. 35 mg magnezu, co stanowi odpowiednio ok. 25 % oraz ok. 10 % dziennego zapotrzebowania na te składniki. Potas i magnez wzajemnie wpływają na siebie, niedobór jednego upośledza wchłanianie drugiego.

Potas odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego i mięśniowego, wpływa na ciśnienie krwi, pracę nerek, reguluje gospodarkę  wodno-elektrolitową.

Magnez z kolei zbawiennie wpływa na pracę mózgu, mięśni, budowę kości i zębów. Ich niedobory są szczególnie niekorzystne dla serca.

Z mikroelementów warto wymienić miedź oraz mangan. Banany zawierają również ok. 3 g błonnika,  dzięki temu poprawiają trawienie, pobudzają wydzielanie śluzu, który tworzy warstwę ochronną jelit.

100 g bananów zawiera ok. 90 kalorii.
IG niedojrzałego banana wynosi 45,
IG dojrzałego 60.

Banan jako prebiotyk

Banany stanowią świetny sposób na poprawę flory bakteryjnej w jelitach. Trzeba jednak pamiętać, że takie właściwości wykazują banany niedojrzałe zawierające skrobię oporną, która ulega rozkładowi dopiero w jelicie grubym, gdzie staje się pożywką dla pożytecznych dla człowieka bakterii kwasu mlekowego.

Nie tylko na surowo

Najczęściej i najprościej spożywamy banany na surowo, traktując je jako szybką, zdrową przekąskę, jednak możliwości ich wykorzystania jako składnika jest mnóstwo. Mogą stanowić dodatek do ciast, owsianek, koktajli, musli, jogurtów, musów. Świetnie sprawdzą się, jako składniki deserów, galaretek, lodów, dżemów, a nawet win czy likierów.  Dla najmłodszych i nie tylko, zamiast tradycyjnych chipsów - suszone banany (ok. 300 kcal w 100 g) lub chipsy bananowe, czy z plantanów (ok. 500 kcal w 100 g) w różnych wersjach smakowych.

Świeże banany idealnie nadają się do zjedzenia dla małego dziecka, które może je ugryźć nawet bezzębnymi dziąsłami.

Dodatkową zaletą bananów jest ich naturalne opakowanie. Dzięki temu są świetną przekąską, którą można zabrać do pracy, na spacer i w podróż.

Banany zalecane są sportowcom, błyskawicznie pozwalają uzupełnić straty mineralne powstałe na skutek wysiłku fizycznego, przyszłym mamom, ze względu na zawartość kwasu foliowego.  Polecane są również przy zatruciach pokarmowych, kiedy zapasy składników mineralnych powinny zostać szybko uzupełnione, jednak jedzone w nadmiarze mogą powodować zaparcia.

Jak przechowywać banany?

Wydawać by się mogło, że to nie żadna sztuka, a jednak banany to bardzo delikatne owoce. Czasami wystarczy naprawdę krótki czas (2-3 dni), aby z fazy dojrzałej uległy zepsuciu. Bananów nie przechowujemy w lodówce, wystarczy im temperatura pokojowa, ale z daleka od kuchenki, grzejnika, czy okna. Jeżeli chcemy banany dłużej potrzymać, wybierajmy zielonkawe, zwarte, wtedy dojrzeją nam na blacie kuchennym w kilka dni. Jeżeli chcemy na chwilę zatrzymać proces dojrzewania, owińmy końcówki bananów folią spożywczą. W pierwszej kolejności zawsze jedzmy banany żółte i miękkie. Nie bójmy się bananów ze zbrązowiałą skórką, wtedy są najsłodsze i świetnie nadają się do ciast, koktajli i deserów. Unikajmy obitych.

Obalamy mity

Chyba każdy z nas słyszał, że koniecznie należy odciąć lub odgryźć czarną końcówkę banana, bo rozwijają się w niej bakterie, pająki i inne cudeńka. Pozbywanie się końcówek banana jest dla nas tak naturalne, jak obieranie go ze skórki. Tymczasem czarna końcówka nie jest ani trująca, ani szkodliwa. Nie czyha tam nic szczególnego, może być jedynie niesmaczna, bo to „najstarsza” część banana. Zanim zdejmiemy z niego skórkę, wystarczy banana starannie umyć.

Plantany czyli inne banany

Plantany to tzw. banany warzywne. Bardzo podobne do zwykłych bananów, jednak większe, intensywnie zielone i mniej słodkie. W zwykłych bananach, podczas procesu dojrzewania, skrobia zamienia się w cukier, dlatego można je jeść na surowo, bez żadnego przygotowana, natomiast plantany to skrobiowe banany.

Nie powinno się ich jeść na surowo. Sa cierpkie, gumiaste i suche. Wykorzystuje się je do gotowania, pieczenia lub smażenia. Ciekawym produktem, do wykorzystania w kuchni jest mąka bananowa z plantanów, może zastąpić inne mąki i jest naturalnie bezglutenowa. Z plantanów można również przygotować chipsy bananowe jako wytrawną lub/i ostrą przekąskę. 

Banany w kosmetyce

Banany są idealnym składnikiem maseczek nawilżających i odżywczych przeznaczonych do każdego rodzaju cery. Doskonale oczyszczają, odżywiają i ujędrniają skórę, poprawiają jej koloryt i łagodzą podrażnienia, szczególnie skóry przesuszonej.

Wystarczy rozgnieść banana z łyżką oliwy, nałożyć na buzię na 20 minut, po tym czasie zmyć na przemian zimną i ciepłą wodą.  Można nałożyć również na łokcie, kolana i dłonie, maseczka pomoże zmiękczyć i wygładzić te miejsca.

Jedynym przeciwskazaniem do jego zastosowania jest uczulenie na ten składnik.

Czy wiesz że…

1. Banany są radioaktywne, ale spokojnie… za promieniotwórczość bananów odpowiada jeden z izotopów potasu. Nie należy się jednak tym przejmować, ponieważ żeby uzyskać jakiekolwiek minimalne efekty choroby popromiennej, trzeba byłoby zjeść około 5 mln bananów naraz. To zjawisko tzw. naturalnej promieniotwórczości i spożywanie bananów nie wpływa negatywnie na nasze zdrowie. Oprócz bananów, podobne właściwości wykazują również orzechy brazylijskie, awokado, czerwona fasola, marchew.

2. Kiedy masz zły humor, sięgnij po banana. Naukowcy twierdzą, że banany poprawiają humor i dowodzą, że jest to związane z wysoką zawartością tryptofanu – bardzo ważnego aminokwasu. Tryptofan ulega przemianie w serotoninę, neuroprzekaźnik zwany „hormonem szczęścia”, który odpowiada za pozytywne emocje, takie jak radość. 

3. W ciekawy sposób możesz wykorzystać skórkę od banana:
- jako nawóz do kwiatów i warzyw - skórkę banana włożyć do doniczki tuż pod zasadzaną rośliną. Można ją również zakopać ostrożnie w ogródku obok roślin (nie niszcząc ich korzeni). Skórki banana można również ususzyć i pokruszyć i dodać do ziemi jako nawóz. Jest oczywiście doskonałym składnikiem kompostu;
- jako środek do czyszczenia liści kwiatów;
- jako środek do czyszczenia butów ze skóry (ale nie zamszowej) - wewnętrzną, białą stroną skórki polerujemy obuwie, któremu chcemy nadać połysk, następnie buty przecieramy szmatką;
- wybielacz do zębów – należy przez 2 minuty wewnętrzną część skórki wmasowywać w zęby (należy do tego celu przeznaczyć skórkę od bardzo dojrzałego banana), powtarzać regularnie przez dłuższy czas, aż do uzyskania zadowalającego efektu.

4. Banan zastąpi w kuchni wegańskiej:

jajko = ½ banana (puree z banana rozgniecione widelcem, starte na tarce lub zmiksowane), nada wilgotności i złączy składniki w ciastach, ciastkach, babeczkach, brownie, muffinach i racuchach;

mleko, śmietankę = zamrożony banan i zmiksowany zastąpi nabiał w lodach, deserach, koktajlach, polewę do słodkich potraw.

Artykuł jest opublikowany w magazynie gotujwstylueko.pl nr 16 Wiosna 2021

Źródła:
1. Noga A. i inni „Studia nad twardością liofilizatów z banana uzyskanych w zróżnicowanych warunkach” Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie 2020
2. Samy S. Abu-Naser i inni „Banana Classification Using Deep Learning” International Journal of Academic Information Systems Research 2020 no. 3 
3. Saad Sabbar Dahham i inni „Antioxidant Activities and Anticancer Screening of Extracts from Banana Fruit (Musa sapientum)” Academic Journal of Cancer Research 2015 no. 8
4. Informacje od dostawców.