KAWA

Kawa, w przeciwieństwie do herbaty matcha oraz yerba mate, które dopiero w ostatnich latach zyskują w Polsce popularność, jest nam znana od lat, a konkretnie od XVII wieku. Wtedy właśnie trafiła na polskie ziemie z Turcji lub Holandii.

Kawa jest narodowym napojem Etiopii, a picie jej do dziś stanowi dla Etiopczyków ceremonię o duchowym znaczeniu. Napój ten gości na etiopskich stołach codziennie lecz mimo to picie go nie ma charakteru zwyczajnej, powszechnej czynności. Picie kawy ma bowiem dla Etiopczyków przede wszystkim wymiar społeczny – łączy pokolenia oraz przyjaciół.

Za przygotowywanie ceremonii kawy w Etiopii odpowiedzialne są kobiety. Rytuał odbywa się w pomieszczeniu, na którego podłodze rozkładana jest świeża trawa oraz kwiaty. Zapala się także kadzidło, co służy wyproszeniu złego ducha z domu. Uroczystość rozpoczyna się od mycia surowych, zielonych ziaren kawy. Umieszcza się je w garnuszku i podgrzewa, a następnie oczyszcza. Wtedy można rozpocząć proces palenia trwający około pół godziny. Ma on miejsce nad paleniskiem – ziarna kawy muszą być wielokrotnie obracane i mieszane, a temperatura utrzymana na podobnym poziomie, gdyż w przeciwnym razie można by było uzyskać ziarna różnego koloru. Palenie kończy się, kiedy wszystkie ziarna uzyskają charakterystyczny, intensywnie ciemnobrązowy kolor. Czasem do kawy dodawane są także aromatyczne przyprawy, takie jak kardamon, goździki czy cynamon. Kolejnym krokiem jest rozdrobnienie ziaren, do czego używa się moździerza oraz tłuczka. Zmielone ziarna wsypuje się do wrzącej wody i gotuje przez kilka minut. Tak powstały napój jest gotowy do podania, oczywiście w ceremonialny sposób. Dla wszystkich gości – oraz jednego niespodziewanego gościa – przygotowywane są ceramiczne naczynia bez uchwytów z wsypanym do nich cukrem. Następnie cukier zalewany jest kawą z wysokości około 30 cm. Pierwszą czarkę wypija gospodarz domu, następnie częstuje on swoich gości. Podczas jednej ceremonii kawę parzy się trzy razy – ponoć właśnie po wypiciu trzeciego napoju można otrzymać błogosławieństwo bogów.

Przepis :

Gotowana, delikatna w smaku zielona kawa

Rytuał kawy można odnaleźć także w polskiej kulturze. Szlachecka tradycja picia kawy przy śniadaniu została opisana w „Panu Tadeuszu”, poemacie epickim z 1834 roku. Na opisywanym w dziele dworze zatrudniana była specjalna osoba, nazywana kawiarką, która oprócz przygotowywania kawy nie posiadała innych obowiązków. Ceremonia została opisana następującymi słowami:

„Różne też były dla dam i mężczyzn potrawy.
Tu roznoszono tace z całą służbą kawy.
Tace ogromne, w kwiaty ślicznie malowane,
Na nich kurzące wonnie imbryki blaszane,
I z porcelany Śląskiej złote filiżanki;
Przy każdej garnuszeczek mały do śmietanki.
Takiej kawy, jak w Polszcze, nie ma w żadnym kraju.
W Polszcze, w domu porządnym, z dawnego zwyczaju,
Jest do robienia kawy osobna niewiasta.
Nazywa się kawiarka; ta sprowadza z miasta
Lub z wicin bierze ziarnka w najlepszym gatunku,
I zna tajne sposoby gotowania trunku,
Który ma czarność węgla, przejrzystość bursztynu,
Zapach mokki i gęstość miodowego płynu.
Wiadomo, czem dla kawy jest dobra śmietana;
Na wsi nietrudno o nię: bo kawiarka z rana,
Przystawiwszy imbryki, odwiedza mleczarnie,
I sama lekko świeży nabiału kwiat garnie
Do każdej filiżanki w osobny garnuszek,
Aby każdą z nich ubrać w osobny kożuszek”

By przyrządzić kawę jak w „Panu Tadeuszu” nie potrzebujesz zatrudniać kawiarki – możesz przygotować ją samemu we własnym domu.

SKŁADNIKI:
• 2 łyżeczki mielonej (najlepiej własnoręcznie w młynku) kawy w najlepszym gatunku
• 1 łyżeczka miodu
• śmietanka do kawy

SPOSÓB PRZYGOTOWANIA:
Zagotuj 250 ml wody w szklanym lub emaliowym garnuszku. Do wrzącej wody dodaj kawę i zamieszaj. Gotuj na małym ogniu około 2 minuty. Przelej kawę do filiżanki przez drobne sitko. Gdy kawa trochę przestygnie dodaj łyżkę miodu oraz śmietankę według uznania.
W dzisiejszych czasach, podobnie jak u Adama Mickiewicza, kawa może stanowić pretekst do spotkań, rozmowy, celebrowania znajomości. Warto od czasu do czasu spotkać się z przyjaciółmi przy filiżance, w kawiarni lub w domu i czerpać radość z tego drobnego rytuału.

Oczywiście mamy wiele sposobów przygotowywania kawy takie jak metoda przelewowa, ciśnieniowa lub maceracja.

I. Metoda przelewowa
Zmielone ziarna kawy przelewamy gorącą wodą do podstawionego dzbanka lub filiżanki.
Sprzęt:
1. elektryczny ekspres przelewowy, do którego wkłada się papierowy filtr, podstawia dzbanek, wsypuje kawę i wlewa zimną wodę do oddzielnego pojemnika, ekspres podgrzewa wodę i zaparza kawę.
2. Dripper porcelanowy, szklany lub plastikowy o lejkowym kształcie, do którego wkłada się papierowe lub metalowe (wielorazowe) filtry, podstawia dzbanek lub filiżankę i zalewa gorącą wodą.
3. Chemex urządzenie szklane przypominające kształtem klepsydrę, służy do zaparzenia kawy jak i do serwowania.
Kawa - jaśniej palona, grubo mielona

II. Metoda ciśnieniowa
Do zaparzenia kawy wykorzystujemy ciśnienie, które powstaje po odpowiednim podgrzaniu wody w urządzeniu.
Sprzęt:
1. ekspres ciśnieniowy może wykorzystywać kawę zmieloną lub kawę w ziarnach (posiadając wbudowany młynek).
2. kawiarka inaczej mokka, tania i bardzo prosta w budowie, dająca mocną aromatyczną kawę. Do naczynia wsypujemy kawę, ugniatamy, do pojemnika wlewamy wodę i skręcamy urządzenie, stawiamy na źródle ognia i czekamy aż w pojemniku pojawi się czarny napój.
Kawa - średnio lub ciemno wypalona, drobno, lub bardzo drobno zmielone.

III. Maceracja
Mielone ziarna moczymy (macerujemy) w wodzie, a następnie pozbywamy się fusów, by został nam czysty napar. Używamy sitka, tłoku lub woreczka.
Sprzęt:
1. praska francuska (French press) fusy odciskamy tłokiem i od razu po zaparzaniu przelewamy kawę do filiżanek.
2. materiałowy woreczek – popularny w rejonie Ameryki Łacińskiej lub Malezji, do środka wsypuje się mieloną kawę i zamacza ją w gorącej wodzie, a po kilku minutach wyjmuje i odciska.
Kawa - stopień wypalenia ziarna, wedle gustu, grubo zmielona.

IV. Gotowanie
Kawę podgotowujemy, nie doprowadzając jej do wrzenia. Aby wydobyć aromat kawy wystarczy temperatura ok 90°C. Część kawoszy uznaje kawę gotowaną za kawę przeparzoną. Część osób pozwala sobie na gotowanie kawy na lekkim ogniu przez 2 minuty. Kawę podajemy w filiżance z fusami lub bez. 
Sprzęt:
1. Tygielek - chętnie wykorzystywany w Turcji, na Bliskim Wschodzie czy w Afryce Północnej, gdzie kawę kilkukrotnie podgotowuje się i zdejmuje ze źródła ciepła, dodaje przyprawy i/lub cukier. To jest tak zwana kawa po turecku.
2. Szklanka lub kubek – do środka wsypujemy kawę i zalewamy gorącą wodą. W Polsce kawa taka nazywana jest zalewajka, gdzie drobno zmielone ziarna zalewa się gorącą wodą i serwuje razem z fusami.
Kawa - średnio lub ciemniej wypalona, bardzo miałko zmielona.

Dodatkowym elementem uzupełniającym smak i konsystencję kawy jest mleczko lub napój roślinny. Tutaj metod serwowania też jest wiele, możemy je dodać zimne, ciepłe lub spienione. Zarówno mleko jak i napoje roślinne mogą być tłuste lub chudsze bez dodatku cukru lub bez laktozy. W sprzedaży pojawiły się napoje roślinne pod nazwą barista, które z powodzeniem można wykorzystać w profesjonalnym expresie otrzymując puszystą białą piankę. 

Zaopatrując się w odpowiednie narzędzia, możesz przygotować kawę na wiele metod bez wychodzenia z domu!
 

ŹRÓDŁO : 

 Arkom, Etiopska ceremonia parzenia kawy, https://kawaiherbata.com/blog/etiopska-ceremonia-parzenia-kawy A. Mickiewicz, „Pan Tadeusz”, 1834

 Autor: Konstancja Strużyna

Artykuł jest opublikowany w magazynie gotuj w stylu eko.pl Nr 26 Jesień 2023