Jackfruit - owoc chlebowca - niskokaloryczny, bezglutenowy, w diecie vegańskiej może zastąpić mięso

Chlebowiec (Artocarpus) to rodzaj roślin obejmujący około 60 gatunków drzew i krzaków z rodziny morwowatych. Chlebowce pochodzą z południowo-wschodniej Azji i Pacyfiku i dostarczają jadalnych owoców. Kilka gatunków uprawnych jest szerzej rozpowszechnionych, zwłaszcza A. altilis (owoc chlebowca) i A. heterophyllus (jackfruit), które są uprawiane w tropikach. Owoce chlebowca różnolistnego spożywa się przeważnie na surowo, a nasiona spożywa się po ugotowaniu, zaś owoce i nasiona chlebowca właściwego po ugotowaniu. Nazwa Artocarpus pochodzi od greckich słów artos („chleb”) i karpos („owoc”).

OWOC CHLEBOWCA

Chlebowiec właściwy (Artocarpus altilis), czyli chlebowe drzewo właściwe, jest szeroko rozprzestrzeniony w uprawie w strefie tropikalnej. Rośnie w niskich położeniach (do 600 m n.p.m.) na terenach zalewowych w dolinach rzek. Był uprawiany od ponad 3000 lat. Owoc chlebowca został wprowadzony do świata zachodniego przez brytyjskich odkrywców pod koniec XVIII wieku. Obecnie chlebowiec jest uprawiany na całym świecie, od wysp południowego Pacyfiku po Azję Południowo-Wschodnią, Karaiby, Amerykę Środkową i Afrykę. Owoc drzewa chlebowego powstaje w wyniku mięśnienia całego kwiatostanu żeńskiego. Przybiera kształt kulisty lub owalny, z zewnątrz zielony, w środku białawy, soczysto-mączysty. Osiąga masę do 5 kg. Okrywa jest skórzasta i gęsto pokryta elastycznymi wyrostkami, istnieją również odmiany uprawy bezkolcowe. Owoc chlebowca jest podstawowym pożywieniem w wielu regionach tropikalnych. Większość odmian chlebowca produkuje owoce przez cały rok. W związku z tym jest jedną z najbardziej wydajnych roślin spożywczych. Pojedyncze drzewo może produkować od 50 do 150 owoców rocznie.

Owoc chlebowca jest dobrym źródłem złożonych węglowodanów i przeciwutleniaczy. Nie zawiera glutenu, ma niską zawartość tłuszczu i jest kompletnym białkiem, dostarczającym wszystkich dziewięciu niezbędnych aminokwasów, w tym:

treonina 52 mg;

izoleucyna 64 mg;

leucyna 65 mg;

lizyna 37 mg;

metionina 10 mg;

fenyloalanina 26 mg;

walina 47 mg.

W rzeczywistości białko w owocu ma wyższy udział aminokwasów niż soja. Owoc chlebowca zawiera również witaminę C (29 mg/100 g), witaminy z grupy B i błonnik (4,9 g/100 g). Zawiera również kwasy omega-3 (18 mg/100 g) i omega-6 (48 mg/100 g).

Zarówno dojrzałe, jak i niedojrzałe owoce mają zastosowania kulinarne, ale niedojrzałe owoce są gotowane przed spożyciem. Przed zjedzeniem owoce mogą być pieczone, prażone, smażone, gotowane lub kiszone. Po ugotowaniu smak umiarkowanie dojrzałego owocu jest podobny do ziemniaka lub do świeżo upieczonego chleba. Powszechnym produktem jest mieszanka gotowanego lub sfermentowanego zacieru chlebowego zmieszanego z mlekiem kokosowym i pieczonego w liściach bananowca. Owoc można nawet przetwarzać na bezglutenowy posiłek lub mąkę.

Jest używany w szerokiej gamie przepisów, w tym naleśnikach, pieczywie, sałatkach ziemniaczanych, curry, dipach takich jak hummus, a nawet do żywności dla niemowląt. Smak zmienia się w zależności od stopnia dojrzałości; niedojrzałe zielone owoce można stosować jako warzywo i gotować w całości lub pokroić w plastry i gotować aż do miękkości. Te ugotowane kawałki można następnie marynować lub jeść z dipami czy stosować w sałatkach. Dojrzały owoc staje się słodszy, ponieważ skrobia przekształca się w cukry, a miąższ staje się bardziej miękki o konsystencji podobnej do kremu. Na tym etapie może być spożywany na surowo lub po ugotowaniu. Często jest używany do wypieków, deserów, a nawet słodkich napojów. Tradycyjną metodą przyrządzania owoców chlebowca na Hawajach jest pieczenie bezpośrednio na ogniu.

JACKFRUIT

Jackfruit (Artocarpus heterophyllus) to gatunek rośliny z rodziny morwowatych. Jest owocem drzewa chlebowca różnolistnego (Artocarpus heterophyllus Lam.) nazywanego również drzewem bochenkowym.

Słowo „jackfruit” pochodzi z portugalskiego jaca, wywodzącego się z języka malajalamskiego, Chakka.

Jackfruit jest stosowany w medycynie, a także jako źródło pożywienia.

Ponadto drewno Jackfruit jest wykorzystywane do produkcji instrumentów muzycznych, mebli, a nawet w budownictwie domowym.

Drzewo bochenkowe jest średniej wielkości wiecznie zielonym drzewem i zazwyczaj osiąga wysokość 8-25 m. Jackfruit jest największym owocem na świecie, którego waga wynosi od 3 kilogramów do nawet 36 kilogramów. Owoce mają podłużny, cylindryczny kształt, ich długość waha się od 22 do 90 centymetrów i średnicy 13-50 centymetrów. Charakteryzuje się słodkim i owocowym aromatem. Owoce wyrastają z pni drzewa, co wynika z ich ciężaru. Pokryte są zieloną do żółtobrązowej skórką, która składa się sześciokątnych zaokrąglonych wypustek. W środku znajdują się jasnobrązowe zaokrąglone pestki otoczone żółtym miąższem i poprzedzielane lekko gąbczastymi błonkami. Miąższ ma zwartą, lekko soczystą konsystencję i słodki smak oraz intensywny, mocno owocowy zapach. W zależności od odmiany, kolor miąższu może być kremowy, biały, jasnożółty, do szafranowego lub pomarańczowego. Ze względu na obecność komórek wytwarzających lateks, które pomagają utrzymać owoce razem, rdzeń owoców jest niejadalny. Stwierdzono, że miąższ i pestki są bogate w węglowodany i białka.

Owoce powinny być zbierane przez wycięcie z łodygi przy użyciu ostrych noży. Jeśli owoc jest wysoko na drzewie, worek powinien być zawiązany wokół owocu za pomocą liny, łodyga powinna być ścięta, a owoce powinny być delikatnie opuszczone na ziemię. Występują dwie główne odmiany z miękkim miąższem oraz jędrnym miąższem. W odmianie twardej miąższ zachowuje jędrność nawet w pełnej dojrzałości i nie jest słodki jak odmiana miękka, natomiast w odmianie miękkiej okwiaty stają się miękkie i mięsiste podczas dojrzewania.
Owoce należy wykorzystywać jak najwcześniej, gdy osiągną dojrzałość, ponieważ później może rozwinąć się bardzo ostry smak. Dlatego praktykuje się zbieranie owoców, gdy są one twarde i wpół dojrzałe na drzewie, a następnie przechowuje się, aż staną się miękkie i odpowiednie do przetwarzania.
Można je jeść na surowo w formie dojrzałej lub używać jako półprodukt do różnego rodzaju deserów.

Niedojrzałe owoce w wielu kuchniach używa się jako zamiennik mięsa, dodaje do potraw z ryżem, sałatek, dań na bazie sosów oraz zup, a ze słodkiego syropu żeńskich kwiatostanów produkuje się napoje alkoholowe i bezalkoholowe.

Skład chemiczny owocu jackfruit różni się w zależności od odmiany. W porównaniu z innymi owocami tropikalnymi, owoce i nasiona jackfruit zawierają więcej białka, wapnia, żelaza i tiaminy. Badania wykazały, że dojrzałe owoce jackfruita są bogatsze w niektóre minerały i witaminy niż jabłko, morela, awokado i banan. Wartość kaloryczna owocu jackfruit jest niska, 100 g owocu jackfruit zawiera tylko 94 kalorie. Miąższ dojrzałego owocu zawiera 1,9-4,9 g białka na 100 g. Natomiast ilość białka w nasionach jackfruita waha się od 5,3 do 6,8%. Zawartość błonnika wynosi 1,6%. Według niektórych badań całkowita zawartość fenoli w owocach wynosi 0,36 mg GAE/g DW (miligramów ekwiwalentu kwasu galusowego/g suchej masy).

W zależności od dojrzałości miąższu, owoce jackfruita są spożywane jako świeże lub w przetworach, sok owocowy lub suszone chipsy. W niektórych krajach przecier owocowy wykorzystuje się jako żywność dla niemowląt, sok, dżem, marmoladę czy nawet lody. Niedojrzałe owoce również są wykorzystywane do przygotowywania przetworów. Nasiona są również spożywane po obróbce cieplnej. Drewno to ma właściwości antybakteryjne. Chipsy są używane do wydobycia pomarańczowo-czerwonego barwnika, który jest używany do barwienia szat buddyjskich. Liście i odpady owocowe z drzewa chlebowca są używane do produkcji pasz dla bydła, świń i kóz. Wiele części rośliny, w tym kora, korzenie, liście i owoce, są znane ze swoich leczniczych właściwości w medycynie tradycyjnej i ludowej.

Jackfruit jest dobrze znany ze swoich właściwości antybakteryjnych, przeciwgrzybiczych, przeciwcukrzycowych, przeciwzapalnych i przeciwutleniających. Zawiera szeroką gamę składników odżywczych, takich jak karotenoidy, które mogą działać jak przeciwutleniacze.

Jackfruit jest również bogaty w potas, który pomaga obniżyć ciśnienie krwi. Witamina B6 obecna w owocach jackfruit pomaga obniżyć poziom homocysteiny we krwi, w konsekwencji obniżając ryzyko chorób serca. Jackfruit jest również dobrym źródłem witaminy C, która chroni skórę przed uszkodzeniami, które powstają w wyniku naturalnego procesu starzenia się i długotrwałego wystawienia na słońce. Witamina C jest również niezbędna do produkcji kolagenu, nadaje skórze jędrność i siłę oraz utrzymuje zdrowie jamy ustnej. Błonnik pokarmowy obecny w jackfruit poprawia perystaltykę jelit, co pomaga chronić błonę śluzową jelita grubego. Owoc możemy ten spotkać również w postaci suszonej, przypominający swoim smakiem delikatnie mango suszone a w konsystencji naszą polską ususzoną gruszkę (lekko ciągnącą się). W takiej formie może posłużyć nam jako przekąska lub składnik koktajli, dań śniadaniowych takich jak owsianka, musli. 

Przepis z wykorzystaniem owocu chlebowca (Jackfruit) znajdziesz tutaj. 

Źródła:
https://www.specialtyproduce.com/produce/Breadfruit_8746.php
https://parade.com/66707/linzlowe/what-the-heck-is-a-breadfruit-and-how-do-you-eat-it/
https://www.tourmaui.com/breadfruit/
https://www.gardeningknowhow.com/edible/fruits/breadfruit/tips-for-using-breadfruit.htm
http://www.universityparty.eu/owoce-deserowe/drzewo-chlebowe
http://www.universityparty.eu/owoce-deserowe/drzewo-bochenkowe
Ranasinghe S., Maduwanthi T., Marapana R. A. U. J. 2019: Nutritional and Health Benefits of Jackfruit ( Artocarpus heterophyllus Lam.): A Review
Verma O. P., Kumar R., Mishra A., Gupta R. 2009: Artocarpus heterophyllus (Jackfruit): An overview