Odmiany jabłek! Znasz wszystkie?

O jabłkach na wstępie

Jabłka to jedne z najpopularniejszych owoców w naszym kraju. Do kupienia o każdej porze roku, przepyszne na surowo lub po obróbce termicznej. Idealne do deserów czy dań mięsnych. Ich szerokie zastosowanie wynika z mnogości ich odmian, różniących się od siebie wielkością, barwą, soczystością i smakiem.

Historia

Jabłka pochodzą z okolic łańcucha górskiego Ałtaj, gdzie do dziś rośnie ich dziki przodek (Malus siversii). Uprawiane były od tysięcy lat w Azji i Europie, a do Ameryki Północnej ich nasiona sprowadzone zostały przez europejskich kolonistów.
Do Polski jabłka trafiły w XII wieku z Europy Zachodniej. Ich uprawę zapoczątkowali ojcowie cystersi, którzy zaczęli szczepić dziczki leśnych jabłoni, uzyskując coraz większe jabłka ogrodowe. Jako pierwsi założyli sady jabłoniowe na Ziemi Sandomierskiej, przy klasztorze w miejscowości Koprzywnica.
W XIX w. praktycznie przy każdym sandomierskim dworze, zamku czy zaścianku sadzano drzewa owocowe rodzące aromatyczne i soczyste jabłka.
Obecnie Polska jest jednym ze światowych liderów w produkcji jabłek, plasując się na trzecim miejscu, zaraz za Chinami i USA.

Wygląd zewnętrzny
Jabłoń domowa (Malus domestica) to najpopularniejsza roślina sadownicza klimatu umiarkowanego. Charakteryzuje ją duża odporność na mróz, dlatego może rosnąć także w rejonach dużo chłodniejszych niż Polska. Jabłoń źle znosi klimaty tropikalne, ponieważ nie występuje tam okres jesienny, w trakcie którego drzewa przechodzą w stan spoczynku. Ciekawostką jest fakt, iż jedyny sposób uprawy jabłoni w gorącym klimacie to sztuczne wywoływanie stanu spoczynku drzew, polegające na ręcznym obrywaniu ich liści.
Owoc jabłoni - jabłko ma kształt zbliżony do kuli, z zagłębieniem na szczycie, z którego wyrasta szypułka. Skórka jabłka jest cienka i gładka, z czasem staje się coraz bardziej miękka i pomarszczona, co nie świadczy o tym, iż takie jabłko jest niezdatne do spożycia. Dojrzałe jabłka mogą wydzielać lekko wyczuwalny, słodkawy zapach.

Odmiany
Obecnie na świecie istnieje kilkanaście tysięcy odmian jabłek. Poniżej krótki opis kilku z nich:

Odmiany słodko-kwaśne:

•    Red Prince - jabłka duże lub bardzo duże o gładkiej, błyszczącej skórce, pokrytej intensywnym, bordowym rumieńcem. Miąższ bardzo twardy, kremowo-żółty, o wysokich walorach smakowych. Najczęściej spożywane na surowo. Wykorzystywane  są także w  przetworach  -  dżemach  i musach,  wybornie  smakują również jako  dodatek  do  kaczki  i dziczyzny  oraz  ciast, naleśników i racuchów.

• Golster – jabłka dość duże o miąższu bardzo soczystym, łagodnym, chrupiącym i aromatycznym. Doskonałe do sałatek owocowych, wyśmienite do ciast i jako nadzienie do mięs.

• Jonagold – jabłka duże. Ich miąższ jest żółty, delikatny, gruboziarnisty, soczysty, aromatyczny. Są to jabłka doskonałe do jedzenia na surowo, wyśmienite do sałatek i cydru. Często wybierane do domowych kompotów i marmolad. Nadają się również do smażenia, duszenia, można je nawet zamrażać.

• Jonagored - jabłka o skórce gładkiej i tłustawej. Prawie w całości pokrywa ją ciemnoczerwony rumieniec. Miąższ jest kremowy, średnio zwięzły i drobnoziarnisty. Jabłka tej odmiany są soczyste, kruche, bardzo delikatne. Nadają się do jedzenia na surowo, jak również na domowe przetwory, np. marmolady czy kompoty.

• Golden delicious - jabłka średniej wielkości o kulistostożkowym kształcie. Skórka jasnozielona lub jasnożółta, lekko ordzawiona. Miąższ jest kremowożółty, średnio soczysty, aromatyczny, bardzo smaczny. To znakomita, krucha przekąska. Wybornie smakują w domowych przetworach, świetne również na soki i kompoty. Można je piec i wykorzystywać jako dodatek do mięs i ciast takich jak strucle, drożdżówki i szarlotki.

• Ligol – jabłka duże, o twardej, błyszczącej, żółtoczerwonej skórce. Ich miąższ jest kremowy, soczysty, kruchy i aromatyczny. Należą do odmiany deserowej, czyli są najlepsze do jedzenia na surowo. Ich delikatnie korzenny smak sprawia, że idealnie nadają się również na szarlotkę.

• Gala - wyróżniają się intensywnym aromatem, są wyśmienite na surowo jako przekąska na drugie śniadanie czy dodatek do sałatki. Świetnie komponują się również w przetworach z innymi owocami, np. gruszkami. Idealne do suszenia.

• Idared - jabłka o skórce gładkiej i błyszczącej. Mają zieloną barwę, pokrytą jasnoczerwonym rumieńcem. Białokremowy miąższ jest soczysty, jędrny, drobnoziarnisty, zwarty i chrupiący. Ze względu na swoje właściwości smakowe, nie są szczególnie polecane do jedzenia na surowo, za to można z nich robić przepyszne sosy jabłkowe, szarlotki i jabłeczniki.

• Mutsu - bardzo duży owoc o skórce gładkiej, zielonej, czasami z delikatnym rumieńcem od strony nasłonecznionej. Miąższ kremowy z zielonkawym odcieniem, gruboziarnisty, dość ścisły, soczysty i smaczny. Jabłka Mutsu są szczególnie polecane na przetwory. Można z nich robić sosy jabłkowe, szarlotki i jabłeczniki.

• Piros - popularna, letnia, deserowa odmiana jabłek. Owoce są od średniej wielkości do dużych. Bardzo smaczne, soczyste i kruche.  Najczęściej przeznacza się je na spożycie bezpośrednie, jednak mogą być wykorzystane w przetworach lub znaleźć się pod pachnącą kruszonką w szarlotce.

• Paulared – jabłka tej odmiany są kuliste, spłaszczone, mają gładką błyszcząca skórkę z ciemnoczerwonym rumieńcem, który pokrywa niemal całą powierzchnię owocu. Owoce średnie i duże o bardzo smacznym miąższu w białym kolorze. Idealne do musów i przecierów.

Odmiany słodkie:

• Lobo – jabłka duże o gładkiej, żółto-zielonej skórce z silnym, bordowym rumieńcem. Na świeżo zebranych owocach występuje delikatny, biały nalot – nie trzeba się go obawiać, to naturalne zjawisko. Twarda skórka wyraźnie oddziela się od delikatnego, bardzo soczystego i słodkiego miąższu. Jabłka te są doskonałe do jedzenia na surowo. Nadają się również do deserów i przetworów – można z nich przygotować musy i marmolady.

• Champion - jabłka duże, o raczej luźnym, kremowobiałym miąższu. Ich zielonożółta skórka ma paskowane rumieńce i jest dosyć sucha. Przez swój wyjątkowy aromat i słodycz uwielbiane przez dzieci na surowo na drugie śniadanie, lub w postaci soku. Odmiana idealna do przetworów oraz do celów deserowych. Wykorzystane do przecierów lub musów doskonale komponują się z przyprawami takimi jak wanilia, cynamon czy imbir.

Odmiany kwaśne (mają najwięcej witaminy C)

• Szara reneta – jabłka średniej wielkości. Ich miąższ jest gruboziarnisty, soczysty, kruchy, aromatyczny, lekko kwaśny w smaku. Są to jabłka doskonałe na przetwory, wyśmienite do pieczonych i smażonych mięs. Doskonałe do szarlotki. Sprawdzą się również jako jabłkowe chipsy w formie wysuszonych plasterków.

 Artykuł pochodzi z magazynu jesień 2020 Gotuj w stylu eko.pl

Bibliografia:
Adamczyk M., Rembiałkowska E. Porównanie wybranych wyróżników jakościowych jabłek z produkcji ekologicznej i konwencjonalnej. Żywność 2(43) supl., 2005.
Kalinowska M. Prozdrowotne właściwości jabłek oraz metody izolacji i identyfikacji związków biologicznie czynnych z jabłek. Aparatura badawcza i dydaktyczna.
Pyryt B., Wrześniak M. Ocena jakości wybranych odmian jabłek deserowych dostępnych w sprzedaży detalicznej. Bromat. Chem. Toksykol. XLIV, 2011, 3, s. 934-938.
Zdrojewicz Z., Cabała K., Pypno D., Bugaj B. Jedz jabłka - będziesz zdrowszy. Med Rodz 2015; 3 (18): 131-136