Ostropest ma Sylimarynę - naturalny lek, który regeneruje wątrobę

Przez tysiące lat ludzie wykorzystywali właściwości niektórych roślin w leczeniu wielu dolegliwości i schorzeń. W gronie ziół o wyraźnych właściwościach prozdrowotnych wyróżnić można czystek i ostropest.

Ostropest plamisty (Silybum marianum [L.] Gaertn.) jest cennym źródłem substancji aktywnych wykorzystywanych do produkcji leków i suplementów diety. Właściwości lecznicze ostropestu doceniali już starożytni Rzymianie, którzy wykorzystywali jego ziarenka do regenerowania wątroby po ucztach zakrapianych alkoholem. Ostropest plamisty należy do rodziny astrowatych (Asteraceae). W stanie naturalnym występuje w basenie Morza Śródziemnego, Północnej Afryce oraz Azji Środkowej (Indie, Pakistan). Obecnie jako forma dzika spotykany jest w części środkowej i południowej Europy, Australii, Azji Mniejszej, a także w Ameryce Północnej i Południowej. Uprawy ostropestu w Polsce zlokalizowane są głównie w centralnej i północnej części kraju.

Wygląd

Ostropest jest rośliną jednoroczną wyglądem przypominającą oset. Kwitnie na fioletowo od końca czerwca do połowy sierpnia. Owocem jest ciemna, duża niełupka opatrzona żółtoszarym puchem lotnym umożliwiającym rozsiewanie. To właśnie niełupka pozbawiona puchu stanowi surowiec zielarski do produkcji leków i suplementów diety.

Moc ostropestu

Owoce ostropestu zawierają kompleks flawonolignanów (sylibininy, izosylibiny, sylikrystyny, sylidianiny) określanych wspólną nazwą sylimaryna w ilości 1,0–3,05 %. Sylimaryna wpływa regenerująco na uszkodzone komórki wątroby, pobudzając syntezę białek i chroni ją przed czynnikami toksycznymi. Działanie ochronne sylimaryny związane jest z jej właściwościami antyoksydacyjnymi, przeciwzapalnymi, przeciwwirusowymi oraz odtruwającymi. Z tego powodu sylimaryna jest powszechnie stosowana jako środek terapeutyczny w leczeniu wielu ostrych i przewlekłych schorzeń wątroby. Oprócz kompleksu flawonolignanów surowiec ostropestu zawiera także flawonoidy głównie kwercetynę,  histaminę, tyraminę, fitosterole, garbniki, śluzy, kwasy organiczne (głównie kwas linolowy), związki mineralne (około 5 %) oraz witaminę C.

Olej z nasion ostropestu zawiera fosfolipidy, stanowi bogactwo cennych kwasów tłuszczowych oraz jest źródłem naturalnej witaminy E - znacznie lepiej przyswajanej przez komórki organizmu człowieka niż jej syntetyczny odpowiednik.

Najważniejsze właściwości ostropestu:

• odtruwające – składniki zawarte w ostropeście osłaniają komórki wątroby przed toksynami (np. z trujących grzybów, alkoholu czy leków, chemioterapii)
• regenerujące komórki wątroby dzięki silnemu działaniu antyoksydacyjnemu
• ułatwiające oczyszczanie się pęcherzyka żółciowego, dzięki czemu minimalizuje ryzyko wystąpienia kamicy żółciowej
• pobudzające wydzielanie żółci, a tym samym trawienie tłuszczu
• stymulujące produkcję silnego i najważniejszego antyoksydantu – glutationu, który neutralizuje wolne rodniki i pestycydy w wątrobie.

Zastosowanie

Zastosowanie ostropestu jest różnorodne. Ciekawostką jest fakt, iż w niektórych krajach Europy ostropest spożywany jest w stanie świeżym - zarówno cała roślina jak i jej kiełki. Prażone nasiona ostropestu wykorzystywane są jako substytut kawy.

Najbardziej popularną formą ostropestu plamistego są całe lub zmielone nasiona. Istotne jest, aby ostropest mielić tuż przed jego spożyciem (np. w młynku do kawy lub blenderze), by uniknąć utlenienia cennych składników. Najlepiej spożywać 1-2 łyżeczki na dobę popijając wodą. 

Zmielone nasiona ostropestu można dodawać do koktajli, soków czy musli. Wykorzystuje się je również do przygotowywania herbatek.

Herbatka z ostropestu 

Jedną łyżkę dobrze rozdrobnionych nasion ostropestu należy zaparzyć w litrze wrzątku przez około 20 minut, a następnie schłodzić.

Warto wypić jedną szklankę herbatki z ostropestu przed każdym posiłkiem. Herbatka ma lekko mleczną konsystencję, a jej smak jest nieco gorzki, dlatego można do niej dodać odrobinę miodu. Ostropest plamisty dostępny jest również w formie gotowych herbatek w torebkach, często zmieszany z dodatkiem innych ziół.

Ostropest plamisty znajduje się w grupie najważniejszych roślin leczniczych. W przemyśle farmaceutycznym wykorzystuje się ekstrakt z owoców ostropestu oraz olej tłoczony z jego nasion. Oprócz tego, że olej można spożywać, najlepiej 3 razy dziennie po łyżeczce, 30 minut przed posiłkiem, nie należy przekraczać dawki  25 ml na dobę, stosuje się go również na powierzchnię skóry. Używa się go najczęściej do łagodzenia stanów atopowego zapalenia skóry, oparzeń oraz wspomagania leczenia trudno gojących się ran. Olej ma działanie nawilżające, przeciwzapalne i regenerujące. W dermatologii i kosmetologii olej z nasion ostropestu stanowi dobrą bazę do produkcji kremów. Ich stosowanie znacznie zmniejsza zaczerwienienie skóry, rozjaśnia cerę oraz przyspiesza regenerację naskórka. Jest to niezwykle korzystne dla skóry rąk gdy są narażone na podrażnienia.

Artykuł jest opublikowany w magazynie gotujwstylueko.pl nr 16 Wiosna 2021

Bibliografia:
Nurzyńska-Wierdak R., Dyduch J., Sawicka A., Łabuda H., Buczkowska H. 2018. Ostropest plamisty (Silybum marianum [L.] Gaertn.) - fitochemia i efekty terapeutyczne. Annales Horticulturae, vol. XXVIII (4), s. 15-32.
Sadowska K. 2006 Owoce ostropestu plamistego jako prozdrowotny dodatek do pieczywa. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2 (47) Supl., s. 209-296.