Sorgo - afrykańskie proso - bezglutenowe i zdrowe

Kiedy zapytasz znajomego czy próbował sorgo, najprawdopodobniej zapyta „co to takiego”? W Polsce sorgo jest niestety mało znane, choć znalazło już uznanie wśród osób szukających nowych, zdrowych produktów. Warto poznać te tajemnicze ziarenka i włączyć je do jadłospisu, ponieważ obecnie zyskują coraz większą popularność jako wartościowy produkt spożywczy.

Sorgo to roślina z rodziny traw, zaliczana do rodzin wiechlinowatych, do której należą także zboża, stanowiące jedno z ważniejszych źródeł pożywienia człowieka. Sorgo podobne jest do kukurydzy, z tą różnicą, że nie wytwarza kolb, nasiona sorgo skupione są w wiechach i zaliczane jest do podrodziny prosowatych, dlatego często nazywa się je afrykańskim prosem.

Mało kto wie, że sorgo, po pszenicy, ryżu, kukurydzy i jęczmieniu, jest piątym z kolei w światowej produkcji zbóż! Do największych producentów sorgo na świecie należą Indie, USA i Meksyk, zaś wśród krajów europejskich to Francja.

Sorgo to roślina klimatu ciepłego, rośnie nawet w trudnych warunkach, bez potrzeby stosowania jakichkolwiek nawozów czy innych środków produkcji. Uprawia się je w ciepłej i gorącej strefie klimatycznej, tam gdzie jest zbyt sucho lub zbyt gorąco, aby uprawiać inne zboża. To roślina bardzo odporna na długie okresy niedostatku wody. Ze względu na łatwość upraw, stanowi główne źródło energii dla ludzi mieszkających w rejonie Azji i Afryki.
Sorgo, podobnie jak wiele innych roślin, posiada wiele zastosowań. W regionach, w których sorgo jest uprawiane, przetwarzane są prawie wszystkie części tej rośliny – ziarna do spożycia, liście wykorzystuje się np. jako paszę dla bydła a łodygi jako opał i materiał budowlany. 

Sorgo jest zbożem o wysokiej wartości odżywczej, jest źródłem białka, błonnika, witamin i składników mineralnych. Ziarno sorgo zawiera:
- ok. 11% białka;
- ok. 7% błonnika pokarmowego, głównie frakcje nierozpuszczalne w wodzie;
- ok. 3% tłuszczu, w którym przeważają korzystne kwasy wielonienasycone; warto zaznaczyć, że największą część kwasów tłuszczowych, aż 36%, stanowi kwas alfa-linolenowy z grupy Omega 3;
- znaczne ilości składników mineralnych: potasu, fosforu, żelaza;
- witaminy z grupy B, szczególnie wit. PP (niacyna) i witaminę B1 (tiamina), które są ważne dla metabolizmu komórek.
Poza ww. cennymi składnikami pokarmowymi, sorgo jest rekordzistą w zakresie zawartości polifenoli. Są to związku naturalnie występujące w roślinach, stanowią największą grupę naturalnych przeciwutleniaczy, które wykazują dobroczynne działanie na organizm ludzki.
Zawarte wewnątrz ziarna sterole i polifenole mają korzystny wpływ na układ krążenia. Sterole zmniejszają również wchłanianie cholesterolu do organizmu, dlatego sorgo można wykorzystywać w żywieniu człowieka, np. jako składnik diety lub dietetycznych suplementów, w celu zmniejszenia poziomu cholesterolu w organizmie i zapobiegania miażdżycy.

Sorgo charakteryzuje się delikatnym smakiem z lekko orzechową nutą. Po ugotowaniu może być dodawane do warzyw, mięsa, ryb, a także zup i sałatek.

Należy jednak pamiętać, że przed ugotowaniem ziarno należy opłukać w ziemnej wodzie i namoczyć kilka godzin, najlepiej na noc.

Zwolennicy kuchni inspirowanej tradycyjnymi składnikami z różnych stron świata od dawna stosują ziarna sorgo jako zamiennik kaszy lub ryżu, a mąkę z tego zboża wykorzystują do wypieku pieczywa, ciast oraz do zagęszczania zup i sosów.
Mąka z sorgo może zastąpić białą mąkę, czyniąc dany produkt zdrowszym i ciekawszym. Z samej mąki z sorgo nie upieczemy chleba, gdyż sorgo nie zawiera glutenu, warto jednak dodać ją jako składnik, aby wzbogacić recepturę.

Sorgo przerabia się też na kaszę. Kasza sorgo ma bardzo dobre właściwości sensoryczne, a po ugotowaniu nie jest klejąca.
Warto wprowadzić ziarna sorgo do własnej kuchni. Wzbogacić danie śniadaniowe, obiadowe lub wykorzystać jako przekąskę, np. w formie uprażonej.

Wystarczy wysypać kilka suchych ziaren na gorącą patelnię z odrobiną tłuszczu, a otrzymamy smaczny zamiennik klasycznego popcornu!

Wprawdzie rozmiar uprażonych ziarenek jest znacznie mniejszy, ale za to sorgo nie ma denerwujących ostrych łusek, a smakuje równie wyśmienicie.

Rosnący popyt na produkty bezglutenowe sprzyja poszukiwaniu nowych, ciekawych surowców, a sorgo to kolejna propozycja, smaczny i wartościowy produkt, który warto spróbować :)

Przepisy z sorgo znajdziejsz tutaj.

Źródła:
1. Walory żywieniowe i możliwości wykorzystania sorgo w żywieniu człowieka D. Czerwińska PZM 11/2010
2. Wartość odżywcza niektórych zbóż Ekonatura 03/2013
3. Mąka z sorgo coraz popularniejszym składnikiem produktów bezglutenowych PZM 10/2013