Czysty dom bez chemii

Podczas sprzątania domu możesz zastąpić wszystkie chemikalia domowymi, przyjaznymi dla środowiska i zdrowia, środkami do czyszczenia. Przyczynisz się do dbania o środowisko oraz dbasz o zdrowie Twoje i Twoich najbliższych. Produktami spożywczymi możesz posprzątać dom równie skutecznie i dobrze jak komercyjnymi środkami chemicznymi dostępnymi w sklepach. W kuchni znajdziesz sodę oczyszczoną, cytrynę, ocet, sól drobnoziarnistą, szare mydło marsylskie i olejki eteryczne. Samodzielnie przygotowane mieszanki z tych składników spowodują, że twoje otoczenie będzie czyste i pachnące. Domownicy będą mniej narażeni na toksyczne substancje znajdujące się w popularnych detergentach do sprzątania a Ty tym samym mniej narażona na alergie. Środki takie bez obaw możemy stosować tam, gdzie są małe dzieci i zwierzęta.

Soda oczyszczona czyli wodorowęglan sodu można z powodzeniem używać w kuchni. Wodny roztwór sody ma odczyn lekko alkaliczny. W temperaturze powyżej 60 stopni rozkłada się z wydzielaniem dwutlenku węgla. Stąd właśnie biorą się jej właściwości spulchniające i spieniające. Ma aż 500 różnych zastosowań wg. V Lansky "Soda oczyszczona. 500 praktycznych zastosowań". W kuchni użyjemy sodę do czyszczenia, jako odświeżacza i środka pochłaniającego brzydkie zapachy.

Ocet i sok z cytryny. Zarówno ocet jak i sok z cytryny zawierają kwasy. Ocet jest wodnym roztworem kwasu octowego. Był znany od starożytności a sam kwas octowy, który czysty jest substancją żrącą, wyizolował z octu arabski alchemik Dżabir Ibn Hajjan. W soku z cytryny znajdziemy kwas cytrynowy, który występuje w wielu owocach ale w cytrynie może stanowić nawet 8% suchej masy (0.65% świeżego owocu). Choć należy do środków bezpiecznych kwas cytrynowy może uszkodzić wzrok w bezpośrednim kontakcie. Zaletą octu jak i soku z cytryny jest to, że zawarte w nich kwasy reagują z metalami, tlenkami metali oraz zasadami. Środowisko kwasowe pomoże nam w procesach mycia i czyszczenia. Tak jak przy konserwacji żywności w przypadku marynowania czy też kwaszenia wykorzystuje się środowisko kwaśne do zapobiegania rozwojowi drobnoustrojów, tak kwasy te można wykorzystywać w czynnościach dezynfekujących. Kwasy reagując z solami węglanu tworzą rozpuszczalne w wodzie sole co w potocznym języku oznacza skuteczną walkę z kamieniem w czajniku, ekspresie oraz w łazience.

Szare mydło to mydło potasowe, które jest mieszaniną substancji takich jak sole potasowe, chlorek sodu, kwasy (w tym kwas cytrynowy) i innych substancji. Zaletą mydeł potasowych w odróżnieniu od sodowych jest brak w składzie sztucznych barwników i substancji zapachowych. Zapach szarego mydła jest wyczuwalny ale alergie i uczulenia nim powodowane występują znacznie rzadziej. Zaletą mydeł jest to, że tworzą z wodą emulsję, która zawiera łańcuchy węglowodorowe skutecznie usuwające nierozpuszczalne w wodzie składniki brudu. Cząsteczki z hydrofobową i hydrofilową częścią tworzą micele, które z jednej strony zabierają brud a z drugiej strony pomagają w wymywaniu go wraz z wodą. Ponadto małe napięcie powierzchniowe roztworu mydła pomaga w penetracji zakamarków a dodatkowo pienienie wspomaga wymywanie.

Możemy sami przygotować tabletki do zmywarki, płyn do mycia okiem, proszek do prania, proszek do czyszczenia, płyny do czyszczenia szyb.

Tabletki do zmywarki (proporcje wystarczą na około 18 -20 tabletek)

• 1 szklanka sody oczyszczonej
• 1/2 szklanka soli drobnoziarnistej
• 1/2 szklanki kwasku cytrynowego
• 10 kropli olejku eterycznego miętowego
• 1/2 szklanki wody
• pojemniczki na kostki lodu

Przygotowanie: 1/2 szklanki sody wypiecz w piekarniku nastawionym na 180 stopni przez 30 minut. Potem zmieszaj sodę wypieczoną z pozostałą ilością sody, dodaj sól, miętowy olejek eteryczny, wodę. Wymieszaj dokładnie do konsystencji mokrego piasku. Napełnij pojemniczki na kostki lodu, dociśnij i pozostaw do zastygnięcia. Wyjmij i przechowuj w szczelnie zamkniętym słoiczku.

Płyn do czyszczenia szyb i luster

• woda i soda w proporcjach pół na pół
• olejek eteryczny np. lemongras bio (10 kropli)

Przygotowanie: Butelkę ze spryskiwaczem napełnij wodą, wsyp sodę, dodaj kilka kropli olejku eterycznego. Wymieszaj. Czyszczoną powierzchnię spryskaj płynem i dokładnie wytrzyj ściereczką. Płynem tym wyczyścisz także kabinę prysznicową. Do mycia szyb można również dodać octu.

Pasta do czyszczenia

• soda oczyszczona
• mydło marsylskie

Przygotowanie: Mydło zetrzeć na tarce i rozpuścić w gorącej wodzie (niedużej ilości) dodać kilka łyżek sody, wymieszać na jednolitą pastę. Przełożyć do płaskiego naczynia, najlepiej słoika. Niewielką ilość pasty nabierać na ściereczkę i czyścić powierzchnię. Nadaje się do czyszczenia np. okapów ze stali szczotkowanej. Efekt jest bardzo zadawalający. Oczywiście należy uważać aby czyścić wzdłuż szczotkowania, bo nawet jeśli twardsza cząstka brudu dostanie się pod szmatkę to może zostać rysa, i to bez względu na rodzaj użytego środka czyszczącego. Przed pracą z każdą czyszczoną powierzchnią radzimy jednak wykonać próbę aby sprawdzić czy uzyskany preparat nie rysuje powierzchni.

Płyn do czyszczenia lodówki

• 2 łyżki sody
• litr wody
• 10 kropli olejku eterycznego cytrynowego.

Przygotowanie: Składniki mieszamy w butelce ze spryskiwaczem. Czyścimy wnętrze lodówki. Na końcu lodówkę ostatni raz możemy przetrzeć wodą z octem (pół na pół)

Proszek do prania

• 2 szklanki sody
• kostka mydła marsylskiego
• olejek eteryczny np. lawendowy.

Przygotowanie: Sodę umieść w piekarniku i piecz ją w 180 stopniach ok 30 minut. Od czasu do czasu przemieszaj. Wystudzoną wsyp do miski i dodaj starte mydło, dodaj kilka kropli olejku lawendowego. Wymieszaj. Przesyp do pojemnika i szczelnie zakręć. Preparat ten nie zawiera środków chroniących tkaniny czy utrwalających kolory takich jakie zawierają płyny piorące, specjalnego przeznaczenia wiec nie zalecamy go do tkanin delikatnych takich jak wełna i jedwab. Tutaj lepiej mogą się sprawdzić orzechy piorące.

Po sprzątaniu trzeba umyć ręce. Przyda się w tym celu przygotowanie własnego mydła w płynie.

Domowe mydło w płynie

• kostka mydła marsylskiego
• 400 ml wody
• kilka kropel ulubionego olejku eterycznego

Przygotowanie: Do startego na tarce mydła dodać przegotowaną wodę. Odstawić do rozpuszczenia na kilka godzin. Dodać ok 10 kropel olejku eterycznego. Przelać do butelki z pompką.

Płyn do naczyń

• pół kostki mydła
• sok z cytryny
• łyżka sody

Przygotowanie: W 500 ml wody rozpuszczamy mydło, dodajemy sok z cytryny i łyżkę sody. Mieszamy. Przelewamy do butelki.

Środek do przetykania zatkanych rur

• 1 łyżka sody oczyszczonej
• 1 szklanka octu

Przygotowanie: Do zlewu wsyp łyżkę sody oczyszczonej, następnie wlej szklankę octu. Pozostaw na 15 minut. Po upływie zalecanego czasu przelej odpływ bardzo gorącą wodą.

Środki czystości wykonane samodzielnie z produktów dostępnych w kuchni są przede wszystkim bezpieczne i tanie a równie dobrze jak drogie chemikalia poradzą sobie z usuwaniem kamienia, myciem, dezynfekcją, odrdzewianiem, usuwaniem plam, wybielaniem, czyszczeniem i usuwaniem brzydkich zapachów.

Odkamienianie

Soda przyda się do wyczyszczenia słuchawki prysznicowej z kamienia zbierającego się u wylotu wody. Pół szklanki sody umieścić w plastikowym woreczku, wlej szklankę octu, wymieszaj, umieść w nim słuchawkę i pozostaw na minimum godzinę. Wypłucz słuchawkę.

Często odkamieniam czajnik roztworem octu i wody. Do czajnika wlewam wodę i tyle samo octu w ciągu godziny kamień znika. Można również użyć kwasek cytrynowy: wsypujemy kwasek, zalewamy wodą, zagotowujemy i czekamy do ostygnięcia, wylewamy miksturę, przecieramy czajnik. 

Mycie i dezynfekcja

Do mycia blatów kuchennych przyda się płyn wykonany z wody i octu z olejkiem eterycznym.
Butelkę z pompką napełnij pół na pół wodą z octem, dodaj kilka kropel olejku eterycznego cytrynowego. Wymieszaj. Tak przygotowanym płynem spryskaj powierzchnię blatu. Płynem tym możesz spryskać miejsca, w których nagromadziła się pleśń np.: fugi w łazience. Spryskaj powierzchnię pozostaw na ok 10 minut i przetrzyj suchą ściereczką. Czyści i zabija bakterie.

Odrdzewianie

Ocet jest doskonałym środkiem służącym do odrdzewiania. Do nierozcieńczonego octu włóż na noc rzeczy wymagające odrdzewienia np.: śruby czy kran. Rano wymyj i osusz.

Octem wyczyścisz też zardzewiałe blachy z piekarnika. Będą jak nowe.

Aby wyczyścić toaletę wlej szklankę octu, rozprowadź szczotką pozostaw na 10 minut. Toaleta będzie odkażona i wyczyszczona.

Octem usuniesz też niechciane naklejki z kuchennych sprzętów. Namocz ściereczkę octem, przyłóż na kilka minut i oderwij.

Rdza z noży zejdzie jeśli wbije się nóż w cebulę. Pozostaw ostrze w cebuli na kilka minut, sok powinien uporać się z rdzą.

Usuwanie plam, wybielanie i czyszczenie

Plastrami cytryny wywabisz plamy w zlewozmywaku powstałe z ciemnych owoców. Pozostaw je na kilka minut. Plamy znikną.
Plamy z czerwonego wina usuniesz pastą z soli i gazowanej wody. Przyłóż pastę na plamę, pozostaw na kilka minut. Usuń z czyszczonego miejsca.
Skrobia kukurydziana czy ziemniaczana odtłuści plamy. Posyp plamę z tłuszczu skrobią pozostaw na kilka minut, odkurz. Powinno pomóc. 
Skórką od banana usuniesz kurz osadzony na domowych roślinach.

Do wybielenia firanek w oknach użyj 4 łyżek soli wymieszanych w 10 litrami wody. Namocz firanki na około 3 godziny poczym wypierz i wypłucz. Będą śnieżnobiałe.

Gdy firanki są mocno pożółknięte możesz spróbować z proszkiem do pieczenia. Wykonaj czynności podobnie jak z solą.

Solą wyczyścimy też dywan, posypując dywan i pozostawiając na noc. Rano wilgotną gąbką zbieramy sól z dywanu, odkurzamy. Dywan będzie czysty a kolory intensywne.

Sól pomoże także podczas przywierania potraw na żeliwnej patelni. Wystarczy wsypać sól na dno patelni, lekko pogrzać a resztki usunąć ręcznikiem papierowym. Można nią także wyczyścić żelazko. Na papier do pieczenia wysyp drobną sól i rozgrzanym żelazkiem delikatnie zacznij "prasować".

Szyby nawet te samochodowe, umyte w roztworze soli (2 łyżki soli na szklankę wody) nie zamarzną podczas mrozów (takim roztworem nie przemywaj karoserii). Solą naostrzysz też nóż. Ketchupem można wypolerować miedziane i mosiężne naczynia kuchenne, namoczonymi płatkami owsianymi można wyczyścić przypalone garnki i patelnie. Garnki metalowe będą się świecić jeśli pozostawisz na dnie trochę pomidorówki lub przecieru z pomidorów, stary ketchup, kwasy uporają się z przywartymi zanieczyszczeniami.

Zwykle mam problem z wymyciem butelek z wąska szyjką, wtedy z pomocą przychodzi ryż. Wsypuję 2-3 łyżki ryżu, wlewam wodę i kilka kropli płynu do naczyń . Mocno potrząsam butelką na boki, w górę i w dół. Płuczę i mam czystą butelkę.

Pozbywanie się brzydkich zapachów

Aby pozbyć się brzydkiego zapachu z lodówki użyj ziaren kawy. Na niewielki spodeczek wysyp 2-3 łyżki ziaren kawy, umieść w lodówce na półce. Brzydki zapach będzie zneutralizowany. To samo można zrobić z sodą i z kilkoma kroplami soku z cytryny.

Aby pozbyć się nieprzyjemnego zapachu w lodówce możemy również przetrzeć lodówkę roztworem wody i octu (1:1) z dodatkiem kilku kropel olejku eterycznego. Przy okazji zdezynfekujmy lodówkę. 

Aby nasza szafa pachniała za każdym razem kiedy otwieramy jej drzwi, warto podczas jej sprzątania przetrzeć wnętrze ściereczką namoczoną w roztworze octu, wody i olejku z lawendy. Na litr wody wlej 2 łyżki octu, kilka kropli olejku lawendowego. Wymieszaj. Do szafy możesz też przygotować woreczek w którym umieścisz sól z kilkoma kroplami olejku eterycznego z lawendy.

Nie zrażajmy się intensywnym zapachem octu, stosunkowo szybko się ulotni a powierzchnie będą czyste i odkażone. 

Uwaga! Pamiętaj aby używać rękawiczek przy sprzątaniu, dłuższy kontakt nawet z naturalnymi środkami może podrażnić skórę rąk. 

Źródła:
U.S. National Library of Medicine (https://www.nlm.nih.gov/)
National Center for Biotechnology Information (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/)

http://transitiontownbozeman.weebly.com/uploads/1/8/0/8/18088891/natural_cleaning_and_recipe_book.pdf
https://zasobyip2.ore.edu.pl/pl/publications/download/18209