Europejska Sieć Regionalnego Dziedzictwa Kulinarnego

W krajach Unii Europejskiej, w tym także w Polsce, stale wzrasta zainteresowanie konsumentów i producentów żywności żywnością regionalną i tradycyjną, która wyróżnia się szczególną jakością. Rynek nadal jest zdominowany przez produkcję masową, żywność przetworzoną i żywność fast-food. Produkty takie zawierają wiele chemicznych substancji dodatkowych poprawiających smak, zapach, kolor, a także konserwantów przedłużających trwałość. Dodatkowym problemem jest fakt, że żywność produkowana masowo często przewożona jest na dużych odległościach, ze szkodą dla środowiska. Z tego powodu wśród świadomych klientów wzrasta popyt na produkty rolne i żywność posiadające charakterystyczne cechy związane z pochodzeniem geograficznym i tradycyjnymi metodami produkcji. Coraz częściej klienci chcą jeść różnorodnie, chcą, żeby produkty były wysokiej jakości.

Naprzeciw tym oczekiwaniom wychodzi Europejska Sieć Regionalnego Dziedzictwa Kulinarnego. Idea jej powołania powstała i została wcielona w życie w 1995 roku w południowo-wschodniej Skanii w Szwecji. Projekt szybko spotkał się z dużym zainteresowaniem ze strony przedsiębiorców i skandynawskich władz samorządowych, a także ze strony innych regionów europejskich, których ambicją było zaoferowanie mieszkańcom i turystom regionalnej żywności. Wkrótce dołączyły do projektu: duński Bornholm, Rugia, a następnie całe Niemcy.

Obecnie w Europejskiej Sieci Dziedzictwa Kulinarnego zrzeszone jest 46 regionów z 13 państw europejskich. Poprzez uczestnictwo w sieci realizują one działania, które mają na celu promocję i poprawę jakości regionalnej żywności oraz wzmocnienie regionalnej tożsamości.

W obrębie każdego regionu istnieje regionalna sieć zrzeszająca:

• producentów i przetwórców produktów rolno-spożywczych,
• gospodarstwa agroturystyczne,
• restauracje i hotele podkreślające swoje powiązania z regionem.

Regionalne Dziedzictwo Kulinarne jest ideą promującą produkcję i sprzedaż lokalnej i regionalnej żywności. Służyć ma spełnianiu życzeń konsumentów, zwiększaniu współpracy pomiędzy lokalnymi producentami żywności a restauracjami, a także wymianie wiedzy pomiędzy regionami członkowskimi. Ważne jest również promowanie rozwoju żywności, do produkcji której wykorzystywane są lokalne zasoby surowcowe. Europejska Sieć Regionalnego Dziedzictwa Kulinarnego sprawia, że zwiększa się dostępność lokalnych i regionalnych specjalności kulinarnych. Sklepy i restauracje opatrzone logo Regionalnego Dziedzictwa Kulinarnego oferują lokalne i regionalne produkty i potrawy, które podtrzymują i rozpowszechniają miejscowe zwyczaje oraz proponują tradycyjną kulturę jedzenia.

Podmioty zrzeszone w sieci mają prawo do używania loga Sieci (z nazwą danego regionu), który podkreśla ich związek z tym właśnie regionem. Gwarantuje ono, że produkty pochodzą z danego regionu, a tradycje kulinarne i umiejętności są dla członka sieci powodem do dumy. Pojęcie kulinarnego dziedzictwa sprowadza się do wspólnego logo, ustalonych kryteriów uczestnictwa dla przedsiębiorstw, wspólnego marketingu i działań na szczeblu regionalnym i europejskim.

Uczestnictwo w sieci daje przedsiębiorcom wymierne korzyści: pomaga w promocji produktu, propagowaniu miejscowych zwyczajów i tradycji kulinarnych, daje możliwość uczestniczenia w szkoleniach, pomaga w nawiązaniu współpracy z innymi członkami sieci, itp.

Od 2003 roku organizowane jest cykliczne spotkanie pod nazwą Doroczne Forum. Co roku gospodarzem forum jest inny kraj członkowski. Spotkanie ma na celu aktualizację sieci, jest także doskonałą okazją do wymiany praktyk i doświadczeń pomiędzy członkowskimi regionami. Polska była gospodarzem forum trzykrotnie: w roku 2008 na Warmii i Mazurach, 2012 rok w regionie Pomorskie, a w 2017 na Wielkopolsce.

Pierwszym polskim regionem, który przystąpił do Sieci był region warmińsko-mazurski. Jest członkiem Europejskiej Sieci Dziedzictwa Kulinarnego od 21 października 2005 r., działa pod nazwą Dziedzictwo Kulinarne Warmia Mazury Powiśle. Samorząd województwa jest właścicielem licencji na chroniony znak towarowy „Dziedzictwo Kulinarne Warmia Mazury Powiśle” i przyznaje prawo do jego używania przedsiębiorcom, którzy spełniają wymogi określone regulaminem. Głównym kryterium członkostwa w sieci jest korzystanie z lokalnych surowców w produkcji żywności i potraw, kultywowanie tradycji kulinarnych, promocja kulinarnego dziedzictwa regionu.
Chronionego znaku: „Dziedzictwo Kulinarne Warmia Mazury Powiśle" może obecnie używać 136 podmiotów z tego regionu.

W roku 2019 do sieci należą także: województwo opolskie, zachodniopomorskie, wielkopolskie, pomorskie, mazowieckie, świętokrzyskie, dolnośląskie, kujawsko-pomorskie oraz małopolskie. Łącznie jest to obecnie ponad 900 przedsiębiorstw: producenci żywności, gospodarstwa agroturystyczne, winnice, hotele, restauracje i liczba ta stale się zwiększa. Dokładna, na bieżąco aktualizowana, lista członków Europejskiej Sieci Dziedzictwa Kulinarnego z podziałem na regiony znajduje się na portalu sieci:  www.culinary-heritage.com  Przy planowaniu wypoczynku w Europie warto się z nią zapoznać, pozwoli odkryć regionalną, lokalną kuchnię i producentów, którzy oferują unikatowe produkty, nie do dostania poza danym regionem.

Poszukując produktów lokalnych należy mieć na uwadze, że „lokalne” nie oznacza automatycznie „ekologiczne”. Coraz więcej jest jednak firm ekologicznych, które zrzeszają się w sieci. Produkty oznaczone charakterystycznym logo z kapeluszem szefa, nożem i widelcem coraz częściej można dostać także w sklepach z ekologiczną żywnością. Warto dokładnie czytać etykiety, szukać logo i wspierać ekologicznych, lokalnych przedsiębiorców, z pożytkiem dla kulinarnej różnorodności i tradycji.

Producenci ekologiczni będący członkami Sieci Dziedzictwa Kulinarnego to między innymi:
• Piekarnia Gzik (mazowieckie) – prowadzi produkcję ekologiczną od 2007 roku. Jest firmą rodzinną, zarządzaną obecnie przez czwarte pokolenie piekarzy. Zgłoszone w ramach członkostwa produkty ekologiczne to między innymi chleb „podzamcze” bio - 60% tego produktu to mieszanka 4 ziaren i pestek. Podstawę, czyli tradycyjny zakwas chlebowy, dopełniono mąką razową, słonecznikiem, siemieniem lnianym, pestkami dyni i sezamu; chleb żytni bio - tworzony tradycyjną metodą na naturalnym zakwasie z najwyższej jakości mąki żytniej razowej ze szczyptą soli; chleb graham bio, chleb ze szpinakiem bio, ciastka kruche bio, ciastka otrębowe bio, ciasto drożdżowe, pierogi z mięsem bio, pasztet z bakaliami. Piekarnia jest członkiem Sieci od 2018 roku.

Chleb żytni bio - Gzik 

• Producent win Potęga Tradycji (wielkopolska) – oferuje tradycyjne wina owocowe. Tajemnicą firmy są stare receptury połączone z procesem technologicznym opartym na tradycyjnej metodzie fermentacji. W celu pozyskania wysokiej jakości surowca firma współpracuje z sadownikami z całej niemal Polski. W ofercie znajduje się grupa win z polskich owoców m.in. aronii, wiśni, czarnej porzeczki, śliwki, jarzębiny, dzikiej róży i truskawki. W grupie tej znajdują się m.in. wina ekologiczne, natomiast wino z czarnej porzeczki jest wpisane na listę produktów tradycyjnych i regionalnych w Ministerstwie Rolnictwa. Firma jest członkiem sieci Dziedzictwa Kulinarnego Wielkopolska od 2012 roku.

Wina - Potęga Tradycji

Źródła:
https://dziedzictwokulinarne.pl/
https://www.culinary-heritage.com/
https://www.msit.gov.pl/pl/turystyka/aktualnosci/1949,Informacja-o-Europejskiej-Sieci-Dziedzictwa-Kulinarnego-ESDK.html
„Żywność tradycyjna i regionalna w Polsce” Bożena Gulbicka, Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa 2014