Polskie superfoods – czyli soki w codziennej diecie

Aby codzienny jadłospis był odpowiednio zbilansowany musi spełniać kilka warunków:
- zapewniać odpowiednią podaż kalorii
- zawierać odpowiednią proporcję makroskładników tj. węglowodanów, białek i tłuszczy
- dostarczać mikro i makroelementy oraz witaminy niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu

Różnorodny wybór produktów w ciągu dnia, ale i w perspektywie tygodnia zapewnia wszystkie niezbędne organizmowi składniki odżywcze. Istnieją jednak surowce roślinne o wyjątkowo wysokiej ilości składników bioaktywnych o działaniu prozdrowotnym, które warto włączyć do codziennej diety. Mogą okazać się niezwykle pomocne w momentach osłabienia organizmu na skutek choroby, okresie jesienno-zimowym i zwiększonej ilości infekcji czy też w trakcie zwiększonego stresu lub braku czasu na prawidłowe komponowanie posiłków pośród natłoku codziennych obowiązków. Najwygodniejszym, ale i zarazem najzdrowszym wyborem ze względu na sezonowość surowców roślinnych są ekologiczne przetwory np. soki bezpośrednio tłoczone 

Sok z róży
Róża pomarszczona (Rosa rugosa) to jeden z najbogatszych, jeśli chodzi o zawartość polifenoli i witaminy C, gatunek dzikiej róży. Ilość tej witaminy w owocach róży jest 10 razy wyższa niż w owocach czarnej porzeczki i 20-30 razy wyższa niż w cytrynie. Organizm ludzki nie jest w stanie magazynować ani syntetyzować witaminy C, skutkiem czego niezbędne jest jej dostarczanie w każdym posiłku. Witamina C ma działanie wielokierunkowe. Jest silnym antyoksydantem, ma działanie przeciwbakteryjne i przeciwzapalne, wpływa na syntezę kolagenu oraz bierze udział w reakcjach immunologicznych. Dieta bogata w antyoksydanty neutralizuje wolne rodniki tlenowe, zapobiega uszkodzeniom tkanek, ochrania DNA tym samym działa przeciwzapalnie i przeciwnowotworowo. W trakcie infekcji zapotrzebowanie na witaminę C wzrasta, ponieważ komórki odpornościowe takie jak leukocyty zużywają witaminę C na walkę z patogenem. Należy pamiętać, że przy dawce wyższej niż 200 mg, wchłanialność tej witaminy się zmniejsza, dlatego też rekomenduje się dawkę dzienną 1-2g w kilku dawkach podzielonych np. 50ml soku z róży kilka razy na dobę, Badanie każdej partii na stężenie witaminy C w soku po pasteryzacji i deklaracja jej ilości na opakowaniu jest gwarancją na obecność składników bioaktywnych w soku z róży mimo pasteryzacji.

Oprócz witaminy C owoce Rosa rugosa zawierają ponad 130 prozdrowotnych substancji takich jak beta-karoten, likopen, GOPO, fenole, tokoferole, flawonoidy, garbniki i antocyjany. Są również bogatym źródłem witamin (E i K oraz B1, B2 i B3 (PP), B6) i minerałów (fosforu, potasu, wapnia i magnezu, żelaza, miedzi, manganu i cynku).

Badania nad niedawno odkrytym polisacharydem (galaktolipid-GOPO) występującym w dzikiej róży, są szczególnie obiecujące. Analizy przeprowadzone wśród osób chorych na chorobę zwyrodnieniową stawów wykazały, że spożycie owoców dzikiej róży obniża parametry zapalenia takie jak CRP. Inne badanie wykazało redukcję bólu stawu kolanowego, w porównaniu do grupy osób przyjmującej placebo.

Podsumowując, regularne spożywanie soku z róży wspiera naturalne siły witalne organizmu poprzez dostarczenie niezbędnych składników pokarmowych takich jak witaminy i minerały, a także antyoksydanty, nie dopuszczając do powstania stresu oksydacyjnego. Wpływa korzystnie na wygląd skóry poprzez stymulowanie wytwarzania kolagenu, a także zwiększa odporność całej rodziny w okresie zwiększonego zapotrzebowania na witaminę C w przebiegu infekcji.

Sok z czarnego bzu
Bez czarny swoje prozdrowotne właściwości zawdzięcza głównie wysokiej zawartości antocyjanów, które są obecne również w przetworach. Zawiera również fenolokwasy o działaniu przeciwbakteryjnym. Hamuje wzrost szczepów, takich jak: Salmonella typhi, Staphylococcus aureus (gronkowiec złocisty) oraz drożdżaków Candida albicans. Znajdują zastosowanie łagodząc stany zapalne żołądka i jelit. Wykazują działanie moczopędne i przeciwbiegunkowe. Badania wykazały, że regularne spożywanie soku (3 razy dziennie po 5 ml) obniża stężenie cholesterolu LDL oraz triacylogliceroli, a także poziom cholesterolu całkowitego. 

Sok z żurawiny
Owoce żurawiny są źródłem wielu składników korzystnie wpływających na organizm. Zawierają witaminy (A, C, E) potas, selen, luteinę i β-karoten oraz co najważniejsze polifeonole takie jak flawonoidy, kwasy fenolowe czy stilbeny. Najbardziej poznaną cechą żurawiny jest jej właściwość antybakteryjna przeciwko bakterii E.Coli i zakażeń układu moczowego. Sok żurawinowy zmienia kształt bakterii nie pozwalając bakteriom przyczepiać się do podłoża i rozrastać. Żurawina wykorzystywana jest w leczeniu choroby wrzodowej, stanów zapalnych jelit, a także wspomaga leczenie choroby nowotworowej.

Malina, jagoda, rokitnik
Polska jest jednym z czołowych producentów malin. Przetwory z malin znalazły zastosowanie podczas infekcji ze względu na działanie przeciwwirusowe i przeciwzapalne, napotne i przeciwgorączkowe. Co ciekawe, zawarty w niej związek chemiczny tj. keton malinowy przyśpiesza metabolizm, zmniejsza akumulację tkanki tłuszczowej, zapobiega wzrostowi wagi.

Znany od starożytności Rokitnik zwyczajny był używany do leczenia chorób skóry, astmy, reumatyzmu jako środek uspokajający oraz wspomagający proces gojenia się ran. Aktualne badania naukowe potwierdziły jego działanie kardioochronne, przeciwmiażdżycowe, przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe oraz przeciwdziałające uszkodzeniom wątroby.

Zakres zastosowań owoców borówki czernicy jest bardzo szeroki, jednak te najlepiej zbadane to profilaktyka żywieniowa chorób układu krążenia, chorób neurodegeneracyjnych i opóźnianie procesów starzenia, a także poprawianie ostrości widzenia poprzez polepszenie ukrwienia w obrębie tęczówki oka.

Nawyk spożywania wysokiej jakości soków każdego dnia jest bardzo dobrym sposobem na naturalne uzupełnienie posiłku w niezbędne substancje odżywcze. Jest to świetne rozwiązanie dla osób, którym pęd życia utrudnia prawidłowe bilansowanie posiłków, a codzienne obowiązki sprawiają, że ich jadłospis nie jest różnorodny i nie pokrywa zapotrzebowania na witaminy, związki mineralne i antyoksydanty.

Autor artykułu: Dietetyk kliniczny - mgr. Justyna Dziomdziora

Bibliografia:

1. Kantorska A. Witamina C rola i znaczenie dla organizmu. Praca poglądowa w ramach specjalizacji z farmacji aptecznej. Kierownik specjalizacji- dr n. farm. Hanna Jankowiak-Gracz
2. Postuła , M. (2020) „Dlaczego nie można zapominać o witaminie C?”, Kardiologia w Praktyce, 14(3-4), s. 60-62.
3. Kantorska A. Witamina C rola i znaczenie dla organizmu. Praca poglądowa w ramach specjalizacji z farmacji aptecznej. Kierownik specjalizacji- dr n. farm. Hanna Jankowiak-Gracz
4. Jacek Achrem-Achremowicz , Karolina Grabowska, Marek Ellnain. Budowa, występowanie oraz aktywność farmakologiczna glikoglicerolipidów. © Farm Pol, 2009, 65(3): 184-191
5. Cendrowski, Andrzej et al. “Antibacterial and Antioxidant Activity of Extracts from Rose Fruits (Rosa rugosa).” Molecules (Basel, Switzerland) vol. 25,6 1365. 17 Mar. 2020, doi:10.3390/molecules25061365
6. Anna Wałejko. Właściwości przeciwutleniające owoców Róży pomarszconej (Rosa Rugosa Thunb.) Wydawca: CREATIVETIME Kraków 2015. Zagadnienia Aktualnie Poruszane Przez Młodych Naukowców
7. Mirosława Teleszko. Żurawina Wielkooowocowa – Możliwości Wykorzystania Do Produkcji Biożywności. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2011, 6 (79), 132 – 141
8. Olech, Marta et al. “Polysaccharide-Rich Fractions from Rosa rugosa Thunb.-Composition and Chemopreventive Potential.” Molecules (Basel, Switzerland) vol. 24,7 1354. 6 Apr. 2019, doi:10.3390/molecules24071354
9. Bożena Waszkiewicz-Robak, Elżbieta Biller. Właściwości prozdrowotne czarnego bzu. Probl Hig Epidemiol 2018, 99(3): 217-224
10. Dr Wojciech Giermaziak Mgr Iwona Fryzowska-Chrobot. Właściwości lecznicze bzu czarnego (sambucus nigra l.) Forum Bibl. Med. 2017 R. 10 nr 1 (19)
11. Marta Doroszko, Katarzyna Janda, Karolina Jakubczyk. Właściwości prozdrowotne wybranych owoców krajowych. Kosmos Vol. 67, 2, 415–423, 2018
12. Alicja Baranowska, Katarzyna Radwańska, Krystyna Zarzecka, Marek Gugała, Iwona Mystkowska. Właściwości prozdrowotne owoców maliny właściwej (Rubus idaeus L.)
13. Paulina Bośko, Wioletta Biel. Właściwości lecznicze rokitnika zwyczajnego (Hippophaë rhamnoides L.) Post Fitoter 2017; 18(1): 36-41
14. Maciej Bilek, Tomasz Dudek, Zbigniew Czerniakowski, Paweł Staniszewski. Owoc borówki czernicy (Vaccinium myrtillus L.) jako farmakopealny surowiec antocyjanowy. sylwan 164 (9): 783−792, 2020

Artykuł jest opublikowany w magazynie gotuj w stylu eko.pl Nr 20 WIOSNA 2022