10 / 03 / 2025

Ekologiczna hodowla zwierząt

Ekologiczna hodowla zwierząt skupia się na zdrowiu i dobrostanie zwierząt, a nie na osiąganiu jak najwyższych zysków z hodowli poprzez szybki przyrost masy. Gospodarstwa ekologiczne dobrze wpisują się w środowisko naturalne. Coraz więcej osób ma świadomość, że odpowiednie traktowanie zwierząt przekłada się na smak produkowanego z nich mięsa, dlatego tak chętnie sięgamy po certyfikowane, ekologiczne produkty mięsne.

Wybitne walory kulinarno-smakowe nie są obecnie jedyną cechą, którą powinien posiadać wysokojakościowy produkt mięsny. Coraz więcej ludzi zwraca baczną uwagę na warunki życia zwierząt. Klienci stają się coraz bardziej świadomi i sięgają po certyfikowane produkty ekologiczne, które zostały wyprodukowane zgodnie z najwyższymi standardami jakości i bezpieczeństwa żywności.

Jednym z czynników wyboru ekologicznego mięsa jest również kwestia dobrostanu zwierząt. Przepisy dotyczące produkcji zwierzęcej w systemie ekologicznym określone są w Rozporządzeniu 2018/848. Dokument ten określa szczegółowe zasady chowu ekologicznego i wymienia warunki, jakie muszą być spełnione, aby zapewnić dobrostan zwierząt. Czynnikami wpływającymi na dobrostan na każdym etapie życia zwierząt są cechy genetyczne, metody hodowli, praktyki hodowcy, warunki otoczenia, dostęp do wody oraz właściwego dla danej grupy zwierząt pożywienia, rozmnażanie, transport, a także środki zapewniające zdrowie i ograniczające bolesne praktyki, minimalizujące stres. Przez zapewnienie dobrostanu zwierząt rozumie się dążenie do zaspokajania komfortu i potrzeb charakterystycznych dla danego gatunku, rasy i wieku zwierząt. Zrealizować to można poprzez spełnienie odpowiednich dla danego gatunku wymogów. Są nimi np. wymogi dotyczące infrastruktury, przestrzeni, oświetlenia i wentylacji. Zwierzęta gospodarskie hodowane w systemie rolnictwa ekologicznego mają zapewniony stały dostęp do obszarów na otwartej przestrzeni (pastwiska, łąki) i żywienia na wolnym wybiegu. Pomieszczenia gospodarcze utrzymywane są w higienicznym stanie, a ich powierzchnia jest wystarczająca do naturalnego stania, poruszania się, łatwego kładzenia się, obracania, czyszczenia się, przyjmowania wszystkich naturalnych pozycji oraz wykonywania naturalnych ruchów, takich jak przeciąganie się czy machanie skrzydłami. Izolacja, ogrzewanie i wentylacja budynków zapewniają utrzymanie odpowiedniego obiegu powietrza, temperatury, względnej wilgotności powietrza oraz stężenia gazów w granicach zapewniających dobrostan zwierząt. Infrastruktura budynków umożliwia również wystarczający dopływ naturalnego światła.

Osoby zajmujące się zwierzętami hodowanymi w systemie ekologicznym posiadają odpowiednią wiedzę, kompetencje oraz szkolenia w obszarze zapewnienia zdrowia i potrzeb związanych z dobrostanem. Zwierzętom zapewnione jest środowisko wzbogacone w zakresie behawioryzmu oraz stosowane są praktyki zapobiegające bólowi i cierpieniu. Nie stosuje się nadmiernego zagęszczenia zwierząt na jednostkę powierzchni, zachowana jest prawidłowa opieka weterynaryjna oraz odpowiednie warunki higieniczne. Stosowane są odpowiednie procedury dotyczące załadunku, transportu i rozładunku zwierząt. Zwierzęta transportuje się w bezpiecznych i komfortowych warunkach, z minimalnym stresem i ryzykiem dla ich zdrowia oraz z zachowaniem ich naturalnych cech behawioralnych.

Producentom znane są negatywne skutki niezachowania odpowiednio wysokiego poziomu dobrostanu zwierząt. Wady takie jak PSE (mięso jasne, miękkie, wodniste) czy DFD (mięso suche, twarde, ciemne) powstałe na skutek przyżyciowego stresu powodują powstanie niekorzystnych dla dojrzewania mięsa procesów chemicznych, których efektem jest m.in. zmniejszenie trwałości i jakości produktu końcowego.

Pod pojęciem dobrostanu kryje się wiele zagadnień, które łączy jeden wspólny mianownik - szacunek dla zwierząt. Niezachowanie odpowiednio wysokiego poziomu dobrostanu odbija się znacząco na jakości produktów oraz na renomie producenta. Producenci, którzy stawiają wysoko w swojej hierarchii dobro zwierząt i dokładają wszelkich starań by dobrostan zapewnić, wzbudzają większe zaufanie wśród coraz bardziej świadomych i wymagających Konsumentów.

Logo zielonego liścia EU na opakowaniu jest gwarantem, że wybrany produkt jest bio, a mięso pochodzi z ekologicznego chowu.

GŁÓWNE RÓŻNICE MIĘDZY EKOLOGICZNYM I KONWENCJONALNYM CHOWEM ZWIERZĄT

1. Stały dostęp do pastwisk i wolnego wybiegu dla bydła, owiec, kóz oraz drobiu (zawsze, gdy pozwalają na to warunki pogodowe, sezon oraz stan gruntu).

2. Więcej miejsca przypadającego na jedno zwierzę w pomieszczeniu gospodarczym (oborze, chlewni, kurniku).

3. Zakaz stosowania klatek, boksów i płaskich podestów podczas wzrostu i rozwoju zwierząt.

4. Wymóg pokrycia ściółką 30 % powierzchni posadzki.

5. Zakaz stosowania stymulatorów wzrostu lub produktywności (w tym antybiotyków i innych sztucznych środków wspomagających wzrost) oraz hormonów i podobnych środków służących kontroli reprodukcji.

NA JAKOŚĆ MIĘSA WPŁYWA:

• rasa, wiek i płeć zwierząt

• system chowu

• rodzaj podawanej paszy

• aktywność fizyczna

• minimalizowanie stresu zwierząt

POZYTYWNE CECHY MIĘSA Z CHOWU EKOLOGICZNEGO TO:

• niższa zawartość tłuszczu całkowitego w tuszach,

• wyższa zawartość tłuszczu śródmięśniowego tj. większa marmurkowatość mięsa. Marmurkowatość oznacza białe fragmenty tłuszczu w mięśniach. Im większa ilość marmurkowatości w wołowinie, tym jej wyższa klasa. Marmurkowatość sprawia, że wołowina jest bardziej delikatna, aromatyczna i soczysta.

• odmienny skład puli kwasów tłuszczowych,

• niższy poziom nasyconych kwasów tłuszczowych,

• większa masa mięśni piersi i ud w tuszach drobiowych oraz polędwicy i szynki w tuszach wieprzowych,

• lepsza jakość sensoryczna.

KIERUNKI ROZWOJU EKOLOGICZNEJ PRODUKCJI ZWIERZĘCEJ

W świetle obecnego popytu na mięso ekologiczne wskazane jest wdrożenie mechanizmów zachęcających większą rzeszę rolników ekologicznych do produkcji zwierzęcej. Jest to szczególnie ważne w przypadku produkcji trzody chlewnej, która w Polsce i całej UE jest nadal na dość niskim poziomie. Istotną kwestią jest również zwiększenie edukacji konsumentów na temat wartości sensorycznej mięsa ekologicznego oraz skrócenie łańcucha dostaw od producenta mięsa ekologicznego do konsumenta, co może przyczynić się do obniżenia wysokich cen tych produktów na rynku.

CZY WIESZ, ŻE…?

• Według badań polskich naukowców ekologiczne jaja uzyskane od zielononóżek kuropatwianych cechują się wyższą zawartością witaminy A i E, a także niskim stosunkiem kwasów tłuszczowych w żółtku jaja.

• Mięso ekologiczne zawiera około 50 % więcej dobroczynnych kwasów omega-3 w porównaniu do mięsa konwencjonalnego.

• Ekologiczne mięso charakteryzuje się nieco mniejszą zawartością dwóch nasyconych kwasów tłuszczowych (mirystynowego i palmitynowego), których spożywanie wiąże się ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na choroby układu sercowo-naczyniowego.

Kamila Koźniewska - Dyrektor Departamentu Jakości Bio Planet

Bibliografia:

Didkowska A., Orłowska B., Jachnis A., Anusz K. Wartość odżywcza ekologicznych produktów spożywczych pochodzenia zwierzęcego jako element bezpieczeństwa żywności. Życie Weterynaryjne, 2017, 92(3).

„Ekologiczne metody przetwórstwa mięsa i wyrobu produktów mięsnych bez stosowania dodatków azotanów i azotynów z uwzględnieniem wydłużania trwałości przechowalniczej tych produktów” Sprawozdanie z badań podstawowych na rzecz rolnictwa ekologicznego w roku 2011 Katedra Technologii Mięsa i Zarządzania Jakością Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie.

Rembiałkowska E. Wiśniewska K. Jakość mięsa z produkcji ekologicznej EWA REMBIA£KOWSKA, KATARZYNA WIŒNIEWSKA Zakład Żywności Ekologicznej Wydziału Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji SGGW, Medycyna Wet. 2010, 66 (3) s. 188-191.

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/848 z dnia 30 maja 2018 r. w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych i uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 834/2007.

Sokołowicz Z., Krawczyk J., Herbut E.: Jakość jaj z chowu ekologicznego w pierwszym i drugim roku użytkowania niosek. Żywn. Nauk. Technol. 2012, 83, 185–194.

Przepisy:

POLĘDWICA W SOSIE CZEKOLADOWYM