W śliwce siła

Lubimy je świeże, suszone, jako dodatek w ciastach, składnik domowych dżemów lub powideł. Doceniane były już przez naszych przodków, jako niezawodny środek na pobudzenie pracy jelit, wygładzenie skóry i poprawę nastroju. 
Te wspaniałe, jesienne dary natury wzbogacają smak potraw i zawierają mnóstwo wartościowych składników dla naszego organizmu. Dlaczego warto jeść śliwki w każdej postaci?

Przeczytaj i przekonaj się sam!

Śliwy to nieduże drzewa lub okazałe krzewy, które mogą dorastać do wysokości 10 metrów. Należą do liczącego ponad 200 gatunków rodzaju Prunus sp. L. Najliczniejszą i najpowszechniej uprawianą odmianą jest europejska śliwa domowa, zwana inaczej węgierką (Prunus domestica). Gatunek ten powstał w wyniku samoistnego skrzyżowania się dwóch europejskich dzikich gatunków śliw – tarniny (Prunus spinosa L.) oraz ałyczy (Prunus cerasifera L.). Kaukaz, Zakaukazie lub Azja Mniejsza to najprawdopodobniej ojczyzna śliwy domowej. Jej uprawę zapoczątkowali co najmniej 2000 lat temu Syryjczycy i Persowie, a na terenie Europy Grecy i Rzymianie.

OWOCE

Owocem śliwy jest doskonale wszystkim znany kulisty, wydłużony, jadalny pestkowiec – śliwka. Owoce poszczególnych odmian śliw mogą różnić się między sobą wielkością, barwą skórki, intensywnością woskowego nalotu na skórce oraz kolorem miąższu i łatwością jego oddzielenia od pestki.

Najmniejsze to owoce śliwy mirabelki osiągające masę około 12-15 gramów, zaś największe śliwki mają blisko 80 gramów i są charakterystyczne dla śliw brzoskwiniowych lub śliw odmiany Valor. Barwa skórki może być zielona, żółta, czerwona, granatowa, brązowa lub też kolory te mogą się przenikać dając śliwki żółtozielone, żółtoczerwone, fioletowoczerwone czy czerwononiebieskie.

Do największych producentów śliwek należą Chiny, skąd pochodzi ponad pięć milionów ton tych owoców. Wiodącym producentem jest również Rumunia, Serbia, USA i Chile. Polska zajmuje 17. miejsce na świecie, produkując około 100 tysięcy ton śliwek rocznie.

Wyróżnia się trzy grupy odmian uprawnych śliw: amerykańskie (kalifornijskie), wschodnie (japońskie) i europejskie.

Śliwki kalifornijskie – słyną na całym świecie z soczystego, znakomitego smaku oraz delikatnej i gładkiej faktury skórki. Dojrzewają na drzewach tak długo, aż ich twardość i naturalna zawartość cukru osiągnie optymalne parametry do zbioru. Owoce strząsane są mechaniczne, dzięki czemu zbiór śliwek z jednego drzewa trwa  kilka sekund. Następnie owoce śliwy trafiają do mycia, a stamtąd na drewnianych tacach do specjalnych tuneli suszących. Suszenie owoców zachodzi w temperaturze 80 stopni Celsjusza i trwa na ogół od 18 do 22 godzin. Zbiory we wszystkich kalifornijskich sadach trwają zaledwie 30 dni.

Śliwki japońskie umeboshi – nazwa oznacza dosłownie suszoną śliwkę (jap. ume – śliwka, boshi – suszony). W rzeczywistości nie są to jednak śliwki, a odmiana ususzonych i sfermentowanych japońskich moreli (gatunek Prunus mume). Umeboshi marynowane są w soli i barwione na czerwono poprzez dodanie pachnotki zwyczajnej (shiso). Mają wyraźny słono-kwaśny smak i stosowane są jako przyprawa lub jako dodatek do ryżu. Śliwki umeboshi znane są nie tylko w Japonii, ale także w Chinach i na Tajwanie.

Śliwki europejskie - najbardziej popularną odmianą w Europie są śliwki węgierki. Charakteryzują się masą do 30 gramów,  mają jajowaty kształt i granatową skórkę o gęstym, woskowym nalocie. Miąższ łatwo oddziela się od skórki i jest najczęściej zielonożółty, żółty lub pomarańczowy. Te smaczne, soczyste owoce zbiera się zwykle od połowy września do końca października.

Wartości odżywcze i właściwości śliwek
Świeże owoce śliwy są niskokaloryczne – w  100 gramach zawierają około 45 kcal, a węglowodany w takiej porcji owoców stanowią około 12 gramów.

Śliwki suszone są zdecydowanie bardziej kaloryczne, zawierają bowiem aż 267 kcal w 100 gramach, a węglowodany stanowią blisko 69 gramów. Pomimo tego warto jeść śliwki suszone, bowiem są bogatym źródłem związków polifenolowych, a dominującą grupę stanowią tu kwasy fenolowe. Ciekawostką jest fakt, iż jest ich ponad pięciokrotnie więcej w skórce niż w miąższu. Śliwki suszone cechują się również dużą pojemnością przeciwutleniającą, przewyższającą pod tym względem inne gatunki owoców, takie jak jabłka, borówki czy winogrona. Przeciwutleniacze zapobiegają nadmiernej produkcji wolnych rodników, które to przyspieszają procesy starzenia się i zwiększają ryzyko wystąpienia chorób cywilizacyjnych.  

Wysoka zawartość rozpuszczalnego błonnika pokarmowego (9,4 g/100 g) powoduje, że śliwki suszone doskonale sprawdzają się na problemy z zaparciami, pobudzając perystaltykę jelit i przyspieszając tempo przemiany materii. Dodatkowo błonnik korzystnie wpływa na florę bakteryjną okrężnicy, a także pomaga oczyszczać organizm z żółci, obniżając tym samym poziom cholesterolu. Systematyczne spożywanie już trzech suszonych śliwek dziennie lub picie szklanki kompotu z suszu śliwek działa wspomagająco na pracę przewodu pokarmowego. Warto nadmienić, iż suszone śliwki, jako jedyny suszony owoc, uzyskały zgodę EFSA na używanie oświadczenia zdrowotnego, które mówi o tym, że spożywanie 100 gramów suszonych śliwek pomaga zachować prawidłowe funkcjonowanie jelit.

ŚLIWKI SUSZONE

Śliwki suszone dając uczucie sytości są szczególnie polecane są osobom dążącym do redukcji wagi. Ponadto dzięki niskiemu indeksowi glikemicznemu (IG 29) nie powodują gwałtownego  wzrostu poziomu glukozy we krwi.

Należy jednak pamiętać, że śliwki suszone jak i surowe zjedzone w zbyt dużych ilościach mogą być ciężkostrawne, powodować wzdęcia i bóle brzucha.

Jeśli chodzi o zawartość witamin w śliwkach suszonych to na uwagę zasługuje zawartość witaminy A, jest ona bowiem pięciokrotnie wyższa niż w śliwkach świeżych i stanowi około 154 mikrogramów w 100 g. Witamina A odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie nabłonka skóry, rogówki, przewodu pokarmowego i układu oddechowego. Witamina ta pełni również funkcję chroniącą nabłonek przed drobnoustrojami, zakażeniami ropnymi, a także reguluje jego właściwy wzrost. Oprócz tego, dzięki witaminie A utrzymany jest prawidłowy stan skóry, włosów i paznokci.

Śliwki suszone warto spożywać także z uwagi na wysoką zawartość potasu (804 mg/100 g), który należy do kationów wewnątrzkomórkowych. Reguluje gospodarkę wodną i kwasowo-zasadową organizmu. Ważną cechą wspomnianego pierwiastka jest wpływ na komórki nerwowe i mięśniowe, w tym serce.

Śliwki suszone charakteryzują się także wysoką zawartością miedzi (0,42 mg/100 g). Pierwiastek ten odpowiada głównie za tworzenie i prawidłowe działanie czerwonych krwinek, a także za metabolizm tłuszczów. Miedź zaliczana jest do mikroelementów wchodzących w skład wielu enzymów. Bierze czynny udział w procesie wchłaniania żelaza w przewodzie pokarmowym, a jej niedobór w organizmie może powodować niedokrwistość.
Suszone śliwki znane są z licznych prozdrowotnych właściwości i wykorzystywane są także w profilaktyce nadciśnienia, wspierają procesy krwiotwórcze i mogą być elementem żywienia wspomagającego utrzymanie wysokiego poziomu energii życiowej. Uważa się, że śliwki suszone mogą także wspierać zachowanie gęstości mineralnej kości u kobiet w wieku pomenopauzalnym i podnoszą zdolności antyoksydacyjne organizmu.

EKOLOGICZNE NAJLEPSZE

Śliwki to świetna przekąska i doskonała alternatywa dla słodyczy. Kupując śliwki suszone zwracajmy przede wszystkim uwagę na to, by nie zawierały szkodliwych siarczanów, często używanych do konserwowania suszonych owoców. Najlepiej wybierać śliwki suszone ekologiczne, bowiem wówczas mamy pewność, że nie zawierają niedozwolonych w produkcji ekologicznej konserwantów.
Czasem na suszonych owocach może występować biały nalot, co jest zjawiskiem naturalnym, związanym z wytrącaniem się fruktozy. W żadnym wypadku nie świadczy to o zepsuciu, a jest dowodem na to, iż podczas zbioru śliwki były odpowiednio słodkie i dojrzałe.

SUSZONE ŚLIWKI W KUCHNI

Z suszonych odmian deserowych śliwek - renklodów i węgierek przyrządzimy wyśmienite dżemy, przeróżne desery, koktajle, kompoty, smakowite sosy śliwkowe czy aromatyczne pieczenie nadziewane tym pysznym owocem. Ze śliwek przygotowuje się także doceniane na całym świecie trunki, w tym polską śliwowicę i tarniówkę oraz bałkańską rakiję. Popularne są również aromatyczne śliwkowe nalewki i likiery. Śliwki doskonale smakują również w czekoladzie, czy też w formie soków i syropów.

Autor: Kamila Koźniewska - Departament Jakości Bio Planet S.A.

Artykuł pochodzi z magazynu gotuj w stylu eko.pl nr 10 Jesień 2019

Bibliografia:
Kunachowicz H., Przygoda B., Nadolna I., Iwanow K. Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wydawnictwo Lekarskie PZWL. 2005.
Michalska A., Łysiak G. Przydatność do suszenia owoców śliw uprawianych w Polsce w aspekcie przemian związków bioaktywnych i tworzących się produktów reakcji Maillarda. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2014, 6 (97), 29-38.