Opakowanie jako wizytówka produktu

Termin „opakowanie”, mający swój źródłosłów w języku łacińskim (paceus), wszedł do naszego języka relatywnie niedawno, na przełomie XIX i XX wieku. Ze współczesnych słowników języka polskiego wynika, że termin ten ma dwa znaczenia. Pierwsze, czynnościowe oznacza, że „coś się opakowuje”, drugie przedmiotowe, wzbudzające większe zainteresowanie konsumentów, to „czym się coś opakowuje”.

Opakowanie jest nierozłącznie związane z zapakowanym produktem, ma znaczący wpływ na zachowanie jego właściwości. Współczesne opakowania stają się integralną częścią kupowanego produktu. Jednocześnie pełnią kilka funkcji, użytkową, marketingową, ochronną. Znacznie ułatwiają transport, zwiększają wartość produktu, dostarczają także niezbędnych informacji o produkcie. Wszystkie materiały i wyroby przeznaczone do kontaktu z żywnością muszą być produkowane zgodnie z zasadami dobrej praktyki produkcyjnej.

CO TO ZNACZY?

Opakowania nie mogą stanowić zagrożenia dla zdrowia człowieka, nie mogą wydzielać szkodliwych związków do żywności, powodować nieakceptowalnych zmian w składzie żywności, pogorszenia cech organoleptycznych. Najważniejsze jest, aby były wystarczająco obojętne i nie uwalniały do kontaktującej się z nimi żywności substancji chemicznych w ilościach mogących wpływać negatywnie na zdrowie człowieka.

DEKLARACJA ZGODNOŚCI I MIGRACJA GLOBALNA

To zawiłe i skomplikowane terminy, ale niezbędne do wyjaśnienia z punktu widzenia bezpieczeństwa opakowań. W najprostszym skrócie deklaracja to pisemne oświadczenie sporządzone przez producenta, że wyrób spełnia wymagania prawne. Migracja globalna z kolei to badanie, wykonywane dla potwierdzenia, że żadne substancje nie przenikną z opakowania do żywności. Takie badania wykonywane są przez akredytowane laboratoria.

RODZAJE OPAKOWAŃ

Wyróżniamy wiele rodzajów opakowań: folia, papier, tektura, silikon, guma, metale, materiały wielowarstwowe, szkło. Rodzaj zastosowanego opakowania ma ogromny wpływ na bezpieczeństwo zdrowotne i jakość produktu. Od czego zależy dobór opakowania? Od rodzaju żywności, czasu i temp. obróbki, czasu przechowywania danej żywności. Podstawową zasadą doboru opakowania jest znajomość właściwości, jakim ulega dany produkt. Właściwości produktu nie są stałe, ulegają zmianom z upływem czasu i działania warunków środowiska. Zmianom podlega tworzywo opakowaniowe i produkt, więc materiał powinien być tak dobrany, aby nie reagował z produktem oraz dodatkowo maksymalnie izolował gotowy wyrób od otoczenia.

SZKŁO

Jako ciekawostkę warto podać, że szkło jest jedynym obojętnym opakowaniem. Nie przepuszcza z otoczenia żadnych substancji, nie wchodzi w reakcję z wyrobem, jest odporne na wysokie temperatury Jedyną wadą szkła jest jego ciężar oraz kruchość.

OPAKOWANIA BEZPOŚREDNIE I POŚREDNIE

W zależności od tego czy opakowanie dotyka bądź nie dotyka produktu, dzielimy je na pośrednie i bezpośrednie. Jak same nazwy wskazują, opakowania bezpośrednie to takie, które mają bezpośredni kontakt z produktem, należą do nich torebki papierowe, foliowe, słoiki, puszki. Opakowania pośrednie to opakowania zbiorcze, służą do ochrony towarów już opakowanych przed uszkodzeniami mechanicznymi, wpływami atmosferycznymi. Odgrywają ważną rolę w czasie transportu i przechowywania, należą do nich kartony zbiorcze, skrzynie, klatki.

OPAKOWANIE AKTYWNE I INTELIGENTNE

Opakowania z tej grupy zmieniają oraz monitorują warunki panujące wewnątrz opakowania. Ich zadaniem może być również przedłużenie okresu trwałości. Zawierają składniki, które uwalniają substancje do opakowanej żywności, bądź je pochłaniają /absorbują.

Aktywne – kontrolują warunki wewnątrz opakowania i na nie reagują, np. emitują substancje o korzystnym wpływie lub absorbują te, które źle oddziałują na produkt. Przykładem takich opakowań są np. tacki z owocami zawierające saszetki pochłaniające etylen, który przyspiesza dojrzewanie owoców, lub opakowania świeżo palonej kawy, pochłaniające dwutlenek węgla, wydzielający się podczas przechowywania kawy i powodujący puchnięcie opakowań.

Inteligentne – monitorują warunki wewnątrz i informują o tym konsumenta, najczęściej za pomocą barwnych wskaźników. Mogą być czułe na zmiany temperatury lub sygnalizować nieszczelność. Przykładem może być puszka z napojem, gdzie temperatura produktu sygnalizowana jest zmianą barwy części opakowania. Opakowania aktywne i inteligentne nie mogą powodować zmiany składu ani cech organoleptycznych żywności.

BEZPIECZEŃSTWO OPAKOWAŃ

Wszystkie opakowania pośrednie, bezpośrednie, aktywne, nieaktywne muszą być bezpieczne dla konsumenta. Opakowania wyprodukowane z nieodpowiednich surowców i w niewłaściwy sposób, niezgodnie z obowiązującymi przepisami mogą być same w sobie zagrożeniem dla żywności. Wszelkie materiały i wyroby przeznaczone do kontaktu z żywnością muszą być wystarczająco obojętne dla danej żywności. Jedną z ważniejszych kwestii dla konsumentów jest migracja z opakowań związku o nazwie bisfenol A.

BISFENOL A

To organiczny związek stosowany do produkcji tworzyw sztucznych i opakowań do żywności. W małych ilościach może migrować z opakowań do żywności i napojów. Jest bardzo kontrowersyjnym związkiem, może wpływać negatywnie na organizm, szczególnie narażone są niemowlęta i małe dzieci, ponieważ ich organizmy nie potrafią skutecznie unieczynniać i wydalać toksyn. Obecnie limit migracji specyficznej dla tego związku wynosi 0,05 mg/kg i nie wolno stosować go w produkcji kubków i butelek dla niemowląt i małych dzieci. Najpowszechniej występuje w produktach z plastiku wykonanych z poliwęglanów. Aby wyeliminować bisfenol A, wybierajmy opakowania, które zostały wyprodukowane bez jego użycia „BPA free”, nie podgrzewajmy plastikowych opakowań, nie używajmy zarysowanych, uszkodzonych opakowań plastikowych.

OPAKOWANIA BIODEGRADOWALNE

Trendy związane z ochroną środowiska są coraz częściej obserwowane w przypadku opakowań do kontaktu z żywnością. Konsumenci poszukują materiałów alternatywnych, szczególnie pochodzących z surowców odnawialnych, produkowanych m.in. z kukurydzy, ziemniaków, drewna, bambusa. Co warto wiedzieć o opakowaniach biodegradowalnych? To są takie materiały, które po użyciu rozkładają się w sposób naturalny, mikroorganizmy obecne w środowisku przerabiają materię na związki naturalne: wodę, dwutlenek węgla i kompost, bez konieczności stosowania dodatków. Aby jednak taki rozkład nastąpił potrzebne są odpowiednie warunki, m.in. temperatura. Tzn., że opakowania biodegradowalne nie rozłożą się same w sobie w domowym śmietniku, co nie oznacza, że są złe dla środowiska. Z uwagi na naturalne materiały wykorzystane do ich produkcji, są to nadal opakowania biodegradowalne.

WOJNA Z PLASTIKIEM

Opakowania są objęte podobnymi wymaganiami prawnymi jak wyroby przeznaczone do kontaktu z żywnością, dlatego w niniejszym opracowaniu nie może zabraknąć informacji o „wojnie” wypowiedzianej plastikowi przez Unię Europejską. W marcu Parlament Europejski zatwierdził tzw. dyrektywę plastikową. Zawiera ona wytyczne dot. gospodarowania i wytwarzania materiałów wykonanych z tworzyw sztucznych. Niektóre jej zapisy zaczną obowiązywać już za dwa lata. Od 2021 r. dyrektywa wprowadza zakaz obrotu 10 produktami plastikowymi jednorazowego użytku, które mają zamienniki bezpieczne dla środowiska, tj. m.in. talerzyki i sztućce, patyczki kosmetyczne, kijki do balonów, słomki, mieszadełka do napojów.

Produkty te będą musiały zostać zastąpione przez alternatywne produkty biodegradowalne np. papierowe słomki, patyczki higieniczne z bambusa, naczynia z trzciny cukrowej. Zmiany mają zmniejszyć wpływ niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko. Co jeszcze wprowadza nowa dyrektywa? Od 2025 roku wszelkie nakrętki i wieczka plastikowe można będzie wprowadzić na rynek pod warunkiem, że zostaną one przymocowane na stałe do butelek i innych wyrobów. Wszystkie butelki plastikowe będą musiały być wykonane w minimum 25% z materiału recyklingowego, a od 2030 r. w 30%. Dyrektywa zmienia także oznakowanie produktów. Producenci niektórych wyrobów zostaną zobowiązani do umieszczenia na etykietach informacji o unieszkodliwianiu produktów stanowiących odpady oraz o negatywnych skutkach zaśmiecania środowiska.

Opakowanie żywności należy do najistotniejszych czynników wpływających na bezpieczeństwo oraz jakość żywności. Musi być bezpieczne dla żywności, bo tylko wtedy żywność będzie bezpieczna dla konsumentów.

Sylwia Kaczmarek - Dyrektor Departamentu Jakości Bio Planet

Konsumenci czasami pytają o obecność związku bisfenol A w opakowaniach produktów Bio Planet. Odpowiadamy, że torebki PP, w które konfekcjonujemy produkty nie zawierają bisfenolu A. Dodatkowo firma Bio Planet część produktów i surowców pakuje w opakowania biokompostowalne lub biodegradowalne i cały czas poszerza tą ofertę.

 Artykuł pochodzi z magazynu zima 2019 Gotuj w stylu eko.pl