18 / 12 / 2024

Róża - królowa wśród zapachów

Olejek z róży damasceńskiej oraz dzikie róże, zastosowania, fakty i ciekawostki

Róża damasceńska

OLEJEK ETERYCZNY Z RÓŻY DAMASCEŃSKIEJ
Czołowymi producentami olejku są Bułgaria oraz Turcja. Występują dwa gatunki róży damasceńskiej Rosa × damascena Herrm. Jeden z nich jest mieszańcem róży francuskiej i piżmowej, drugi francuskiej i fenickiej. Różę damasceńską można spotkać wyłącznie w uprawie. Jej kwiaty wydzielają intensywny zapach, z którego wytwarza się cenny, niegdyś często podrabiany olejek. Tę jasnożółtą, przeźroczystą ciecz pozyskuje się z ogromnej ilości kwiatów (zużywa się 3-4 tony róż na 1 kg olejku) w mozolnym, wieloetapowym procesie destylacji z wodą. Samo pozyskiwanie kwiatowych główek nie należy do najprostszych zadań, ponieważ odbywa się to przez krótki okres w roku niemalże w ciemnościach, aby zdążyć przed nadejściem porannej rosy. Olejek z róży damasceńskiej wykorzystuje się głównie w perfumiarstwie, ale także w aromaterapii, farmaceutyce oraz jako ceniony składnik w branży kosmetycznej. Jak każdy olejek eteryczny może alergizować, więc stosowany jest z umiarem.

Właściwości kosmetyczne olejku różanego:
• nadaje piękny zapach kosmetykom;
• hamuje proces starzenia się skóry, chroniąc przed działaniem wolnych rodników;
• działa przeciwzmarszczkowo, wygładza, odżywia i nawilża;
• wzmacnia naczynia krwionośne oraz zmniejsza widoczność przebarwień;
• przyspiesza gojenie się skóry.

Olejek różany w kuchni
Olejek ten może być także bardzo ciekawym i inspirującym dodatkiem w kuchni. Możemy taki znaleźć w specjalistycznym sklepie ekologicznym. Certyfikat UE, tzw. Zielony Listek nadawany jest wyłącznie produktom spożywczym. Jeśli logo zielonego listka znajdziemy na olejku eterycznym oznacza to, że został wyprodukowany zgodnie ze standardami produkcji ekologicznej i możemy go spożywać bez obaw. Smak olejku jest ostry i balsamiczny, dla niektórych dość drażniący. Podobnie jak przy wszystkich olejkach eterycznych należy zachować ostrożność i umiar ze względu na intensywność oraz fakt, że w składzie może znajdować się alkohol. Czołowy producent ekologicznego olejku zaleca spożywanie do 4 kropli dziennie rozcieńczonych w miodzie lub naparze ziołowym. Olejek jest tak intensywny, że wystarczy dodać kilka kropli, aby przenieść aromat i zapach świeżych róż np. do wykwintnego deseru bądź napoju. Najlepiej olej podawać na surowo (podgrzewanie prowadzi do ulotnienia się aromatu) jako dodatek np. do napojów, kremów, słodkich deserowych mas czy nawet dressingów. Aby dobrze połączyć olejek z substancją aromatyzowaną, należy dodać emulgator. Naturalnym emulgatorem jest lecytyna, która znajduje się w żółtku jaj, a także agar czy guma guar.

Dzika róża pomarszczona i jej owoce

DZIKA RÓŻA
W kuchni wszechstronniejsze zastosowanie znajduje jednak inny kwiat - dzika róża. To dwa powszechnie występujące w naszym kraju gatunki, przywleczona z Chin róża pomarszczona, o charakterystycznych, intensywnie pachnących „pogniecionych” płatkach i pękatych mięsistych owocach oraz mniej okazała, ale wartościowa psia róża typowa dla naszego klimatu. Najczęściej wykorzystuje się różę pomarszczoną ze względu na jej małe wymagania, a także dużo większy plon, ma większe kwiaty i owoce. Chociaż obie (jak to róże) mają kolce, to psia róża broni się mocniej, jej hakowate, ogromne kolce są w stanie rozerwać tkaninę, skórę lub przebić się przez rękawice. Z dzikiej róży od wieków pozyskuje się niezwykle bogate w witaminę C owoce. W sklepach znajdziemy z nich konfitury, marmolady, soki oraz w formie wysuszonej. Marmolady możemy wykorzystać jako nadzienie do deserów czy dodatek do naleśników. Suszone owoce w całości będą ciekawym dodatkiem do herbatek, sproszkowane (Witamina C - 180 mg w 100 g) mogą wzbogacić smoothie czy owsianki. Kwiaty dzikiej róży (najczęściej pomarszczonej) przerabia się na syropy, susz tradycyjny i płatki liofilizowane. Aromat kwiatów dzikiej róży zamknięty w syropie lub liofilizowanych płatkach, chociaż nie tak intensywny to jest dość silny i zbliżony do aromatu róży damasceńskiej. Płatki będą pięknym i pachnącym dodatkiem do wykwintnych deserów, koktajli, jogurtu lub sałatek, syropem możemy aromatyzować napoje lub kremy. W odróżnieniu od olejku eterycznego dużo łatwiej się go łączy z innymi składnikami, jednak nie jest tak intensywny i trwały, a w składzie jest dużo cukru, więc stosujemy go z umiarem. Tradycyjny susz najlepiej sprawdzi się jako składnik naparów i herbatek.

OLEJEK Z DRZEWA RÓŻANEGO
Różanym olejkiem bardzo często i mylnie nazywany jest olejek z drzewa różanego Aniba Rosaeodora. Co ciekawe to samo drzewo równie często jest mylone z palisandrem, mającym zastosowanie w ekskluzywnych gałęziach przemysłu drzewnego, głównie w meblarstwie i stolarstwie. Olejki z drzewa różanego i z róży damasceńskiej podobne są tylko z nazwy. Pachnące drzewo występuje tylko w lasach Amazonii i z powodu rabunkowej gospodarki leśnej znajduje się na skraju wyginięcia. Olejek pozyskuje się z rozdrobnionego aromatycznego drewna (100 kg drewna na 1 kg olejku), w przeciwieństwie do kosztów, które ponosi środowisko naturalne, jego cena handlowa jest niewielka. Przypisuje się mu podobne działanie - bakteriobójcze, regeneracyjne i antydepresyjne, jednak różni się zapachem, który jest pikantny, słodki, korzenno – kwiatowy.

Katarzyna Malewska

Źródła:

https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S2352554117300864

https://www.ewg.org/skindeep/ingredients/700000-ROSA_DAMASCENA_ROSE_FLOWER_OIL/

https://pl.wikipedia.org/wiki/R%C3%B3%C5%BCa_damasce%C5%84ska

https://pl.wikipedia.org/wiki/Olejek_r%C3%B3%C5%BCany

https://en.wikipedia.org/wiki/Aniba_rosaeodora

https://bioplanet.pl/dzika-roza-sproszkowana-bio-150-g-bio-planet/p10138

oraz własne doświadczenia, mam oba gatunki dzikich róż