Żywienie niemowląt

„Pokarm jest warunkiem życia ludzkiego, ilość i jakość pokarmu warunkuje jego przedłużenie.” - Andrzej Czesław Klimuszko

Pierwszy rok życia dziecka to bardzo ważny okres ze względu na jego ciągły i dynamiczny rozwój. W tym okresie musimy dostarczyć dziecku odpowiednią ilość składników odżywczych, składników mineralnych, witamin oraz zapewnić jego prawidłowy wzrost i rozwój. Właściwe żywienie we wczesnym okresie życia ma ogromny wpływ na kondycję, rozwój fizyczny i psychiczny dziecka. Zmniejsza ryzyko wystąpienia poważnych chorób cywilizacyjnych w przyszłości. Odpowiednie rozszerzenie diety niemowlęcia to nie lada wyzwanie dla rodziców. Wraz z wiekiem maluszka powinny się zmieniać zarówno rodzaje posiłków, ich skład i wielkość, jak również struktura i konsystencja. Nabyte doświadczenia związane ze spożywaną żywnością utworzą indywidualny unikalny wzór preferencji smakowych, a tym samym ukształtują skład przyszłej diety małego człowieka.

NA POCZĄTKU…OCZYWIŚCIE KARMIENIE PIERSIĄ!

O więzi emocjonalnej, która tworzy się podczas karmienia między mamą, a dzieckiem nie trzeba przekonywać. Czym natomiast charakteryzuje się mleko matki, że jest takie wyjątkowe, warto przypomnieć.

Mleko matki to nie tylko pokarm, zasadniczo można powiedzieć, że to niemalże lekarstwo. Wytwarzany w wystarczających ilościach przez zdrową, dobrze odżywioną matkę w pełni zaspokaja zapotrzebowanie niemowlęcia na wszystkie niezbędne składniki odżywcze, zapewniając mu jednocześnie prawidłowy rozwój. Ma ogromne i nieocenione znaczenie dla wzrastającego i dojrzewającego organizmu. Zawiera, w stężeniu i proporcjach optymalnych dla dziecka, swoiste gatunkowo białka, tłuszcze, węglowodany, mikro- i makroelementy oraz substancje biologicznie czynne. Wykazuje właściwości odżywcze, immunologiczne, zapewnia normalne funkcjonowanie tkanek oraz zachowanie ich właściwości biologicznych, chemicznych i fizycznych.

Badania kliniczne dowodzą, że u dzieci karmionych piersią występuje istotnie mniejsze ryzyko chorób infekcyjnych, szczególnie zakażeń układu pokarmowego i oddechowego, rzadziej występują też choroby alergiczne czy schorzenia autoimmunologiczne. Potwierdzono również korzystny wpływ karmienia piersią na zdolności poznawcze dziecka.

CZY CZAS KARMIENIA MA ZNACZENIE? KIEDY PRZESTAĆ?

Nie ma podstaw naukowych pozwalających na ścisłe określenie kiedy należy całkowicie zakończyć karmienie piersią. Zalecenia towarzystw żywieniowych i pediatrów mówią o minimalnym okresie karmienia przez 6 miesięcy, jeżeli to oczywiście możliwe, oraz kontynuacji karmienia do końca 1 roku życia dziecka. Jeśli jednak matka i dziecko czują taką potrzebę, można kontynuować karmienie piersią tak długo, jak sobie tego życzą matka i dziecko, później zaś wprowadzanie żywienia uzupełniającego.

CO DALEJ?

Od około szóstego miesiąca życia wyłączne karmienie naturalne lub mlekiem początkowym przestaje zapewniać właściwą podaż energii, białka, żelaza, cynku i niektórych witamin, dlatego konieczne jest wprowadzanie produktów uzupełniających. Umiejętne rozszerzanie diety dziecka w pierwszym roku życia jest ważne z powodów nie tylko żywieniowych, ale także rozwojowych. Niewłaściwe żywienie dziecka, w tym nieodpowiedni dobór produktów oraz niedobór ważnych składników odżywczych w diecie, takich jak białko, kwas DHA, witamina D i K, jod, żelazo, może w konsekwencji prowadzić do zaburzeń w odżywianiu, a następnie do wystąpienia chorób dietozależnych w dorosłości.

Pamiętajmy, że rozszerzanie diety niemowlęcia należy rozpocząć po ukończeniu przez nie 17. tygodnia życia, ale nie później niż w 26. tygodniu życia.

CO NAJPIERW? WARZYWA CZY OWOCE? MIĘSO CZY ZBOŻA?

Na początek zdecydowanie warzywa, należy wyrobić u dziecka tolerancję smakową. Po ok. 2 tygodniach owoce. Jeżeli dziecko nie chce spróbować nowego produktu, nie dawajmy od razy za wygraną, zaproponujmy dziecku ten produkt kilka razy, zanim podejmiemy decyzję o jego pominięciu w menu niemowlaka.

Produkty zbożowe, w tym zawierające gluten wprowadzamy między 4 a 7 miesiącem życia dziecka. Nie ma zaleceń, aby profilaktycznie unikać pokarmów alergizujących w diecie dziecka. Dlatego schematy żywienia niemowląt uwzględniają wprowadzanie takich produktów. Kiedy dziecko ma już w diecie pierwsze warzywa, owoce czy zboża, warto wprowadzić mięso, ryby i całe jajo. Mięsa – wybierajmy drób bez skóry (kura, indyk, gęś, kaczka), wołowinę, jagnięcinę czy królika. Ryby początkowo można podawać jeden raz w tygodniu, a jeśli nie wystąpi reakcja alergiczna – dwa razy. Zaleca się podaż tłustych ryb morskich z unikaniem ryb drapieżnych, u których ryzyko kumulacji substancji toksycznych jest wysokie (makrela, tuńczyk). Jajko przed dodaniem do warzyw należy ugotować. Wcześniejsze schematy i modele radziły podawać najpierw połowę żółtka co drugi dzień, później – całe żółtko, a dopiero pod koniec 1. roku życia całe jajko. Wiele badań i obserwacji pokazało, że taka praktyka nie ma znaczenia.

Napoje – oczywiście woda, źródlana lub mineralna niskozmineralizowana, ewentualnie słaby napar herbaty, czy ziół (np. koperek). Nie zaleca się podawania dziecku poniżej 1 roku życia mleka krowiego. Jeżeli podajemy sok, wybieramy soki przecierowe, bez dodatku cukrów i zaliczamy je jako porcję owoców.

ZBLENDOWAĆ, ZMIKSOWAĆ CZY ROZGNIEŚĆ?

W ciągu pierwszego roku życia niemowlę uczy się gryzienia i żucia pożywienia, przy czym największe możliwości uczenia się tych umiejętności obserwuje się między 6. a 10. miesiącem życia. Kiedy wzbogacamy dietę niemowlęcia w nowe produkty, stopniowym zmianom ulega również konsystencja:

• dziecko po 4 do 7 miesiąca – produkty dokładnie rozdrobnione, gładkie purée podawane łyżeczką uczy dziecko pobierania pokarmu i mielenia go językiem;

• po 7 miesiącu – wprowadzamy pokarmy rozgniecione widelcem oraz drobno posiekane, rozwija się umiejętność żucia;

• po 12 miesiącu – produkty z rodzinnego stołu, posiekane lub rozdrobnione w miarę potrzeb.

Cały proces uczenia się gryzienia trwa do mniej więcej 2 roku życia dziecka, ale początek powinien rozpocząć się w okresie od 6 do 10 miesiąca, to optymalny okres. Od ok. 6 miesiąca należy również rozpocząć naukę picia z otwartego kubka, dążąc do całkowitego wycofania butelki po ukończeniu 1 roku życia.

MALUCH BRUDNY, ALE JEDZĄCY I SZCZĘŚLIWY, CZYLI BLW!

Metoda BLW (ang. Baby Led Weaning) to metoda potocznie zwana „Bobas lubi wybór”. To nowatorskie podejście do sposobu żywienia niemowlaka, sposób karmienia sterowany przez dziecko.

Podajemy maluszkowi różnorodne pokarmy w przystępnej formie, tj. pokrojone w plasterki, talarki, krążki, ćwiartki, kawałki, aby mógł je chwycić rączką. Metoda wpływa na stopniowe usamodzielnianie się niemowlęcia w sferze żywieniowej od mleka do pokarmów stałych, spożywanych przy stole. Polega na ominięciu etapu papek i karmienia łyżeczką oraz na zaoferowaniu dziecku wyboru tego, co chce zjeść.

Niemowlę samodzielnie poznaje nowe pokarmy, początkowo pozwala się mu jeść palcami, a potem stopniowo przyzwyczaja do używania sztućców. Jedzenie to niesamowita przyjemność, a dzięki metodzie BLW maluch ma możliwość uczestniczenia w tym procesie wszystkimi zmysłami. To dla niego wspaniałe doświadczenie.

KIEDY MALUCH JEST GOTOWY NA BLW?

Ważne jest, aby wprowadzenie tej metody nie było zbyt wczesne. Dziecko powinno mieć ukończone 6 miesięcy, siedzieć stabilnie i nie chwiać się na boki, wykazywać zainteresowanie różnorodnymi produktami, celnie trafiać rączką do buzi.

GŁOWNE ZALETY BLW

Niemowlę uczy się samodzielnego spożywania posiłków, co dla rodziców jest ogromną korzyścią i ułatwieniem. Dodatkowo metoda ta pozytywnie wpływa na samoregulację mechanizmów apetytu i sytości. Dla dzieci karmionych BLW posiłek to przyjemność, dzieci karmione w ten sposób jedzą posiłki bez grymaszenia. Zaleta BLW dotyczy głównie uczenia dziecka dotykania pokarmów, nie przerażajmy się więc kiedy dziecko będzie się brudzić i próbować nowości wszystkimi zmysłami.

CZY METODA BLW MA WADY?

Badania pokazują, że dzieci karmione metodą BLW często jedzą posiłki z tzw. rodzinnego stołu, co może się wiązać z ryzykiem spożycia nieodpowiednich potraw dla maluszka. W konsekwencji może to wpłynąć na kształtowanie nawyków żywieniowych. Nie powinniśmy w tym okresie podawać dzieciom własnych posiłków, przygotowanych dla całej rodziny, dzieci rozpoczynające przygodę z nowymi produktami nie są gotowe na „dorosłą” żywność. Nigdy też nie zostawiajmy dziecka samego przy jedzeniu, bo może to grozić zachłyśnięciem. Rok życia małego człowieka to symboliczny czas. Poznawanie i odkrywanie pokarmów należy do bardzo ważnych elementów w tym czasie. To bardzo trudna i odpowiedzialna rola każdego rodzica. To jednak wyzwanie, któremu musimy sprostać.

Te i wiele innych przepisów znajdziesz na gotujwstylueko.pl !

Sylwia Kaczmarek

Dyrektor Departamentu Jakości Bio Planet S.A.

Artykuł pochodzi z magazynu lato 2020 Gotuj w stylu eko.pl