Batat - słodki ziemniak a jednak nie ziemniak

Batat (łac. Ipomoea batatas) to inaczej słodki ziemniak, patat, kūmara lub wijec ziemniaczany. Częścią jadalną są bulwy, kształtu kulistego, owalnego lub wrzecionowatego, o skórce i miąższu białym, kremowym, żółtym, czerwonym, bordowym lub fioletowym. Bulwy tego gatunku są soczyste, o przyjemnym, delikatnym, słodkawym smaku i aromatycznym zapachu. Bataty składają się głównie z węglowodanów (skrobia i cukry proste), które decydują o ich smaku.

Bataty posiadają wysoką zawartość przeciwutleniaczy. Rodzaj tych związków zależy od odmiany warzywa. Bataty o żółtym miąższu są szczególnie cenne. Oprócz marchwi, to produkty pochodzenia roślinnego posiadające najwięcej witaminy A. W 100 g batatów znajduje się ok. 400 µg, czyli 50% dziennego zapotrzebowania na ten składnik. Z produktów roślinnych witaminę A dostarczamy w postaci beta-karotenu. Karotenoidy są silnymi przeciwutleniaczami, dzięki właściwościom antyoksydacyjnym, wykazują pozytywny wpływ na nasz organizm. Poprzez systematyczne spożywanie produktów zawierających karotenoidy możemy zapobiec chorobom układu krążenia i oczu oraz chorobom związanym ze starzeniem się organizmu, a nawet powstawaniu nowotworów. Warto zauważyć, że zawartość karotenoidów w odmianach batata o żółtym miąższu jest wyższa niż w dyni, brokułach, czy szpinaku. Rzadziej spotykane fioletowe bulwy, charakteryzują się obecnością antocyjanów – naturalnych barwników odpowiedzialnych za purpurowy kolor, które również wykazują antyoksydacyjny wpływ na nasz organizm.

Wydawać by się mogło, że batat jest blisko spokrewniony z naszym królującym w kuchni ziemniakiem. Nic bardziej mylnego. Bataty należą do rodziny powojowatych, a nie psiankowatych jak ziemniaki, choć charakteryzują się zbliżoną zawartością witamin i składników mineralnych. Posiada jednak o wiele wyższą zawartość suchej masy w porównaniu z innymi roślinami okopowymi. 

Dla ludzi z cukrzycą szczególnie cenną informacją może być fakt, że pomimo słodkiego smaku, bataty charakteryzują się niższym indeksem glikemicznym – 54, w porównaniu do ziemniaków (75-100).

Bataty mają bardzo szerokie zastosowanie w kuchni. Można je sporządzić na różne sposoby np. pieczone, smażone, grillowane i ugotowane na parze.

Najbardziej korzystnym pod względem odżywczym jest przygotowanie batatów na parze, gdyż metoda ta pozwala na zachowanie największej ilości składników odżywczych. W przypadku ekologicznych batatów, można jeść całe bulwy, zarówno miąższ jak i skórkę. Dlatego najlepiej jest ugotować bataty na parze ze skórką, wówczas nie tracimy cennych składników odżywczych jak w przypadku tradycyjnego gotowania w wodzie, a dodatkowo zachowane zostają cenne substancje występujące w skórce.

Bataty na parze 

Składniki :

- bataty (jedn batat średniej wielkości na osobę),

- rozmaryn (gałązka na osobę)

- oliwa z oliwek lub masło

Przygotowanie:

1. Batata myjemy a właściwie szorujemy (jeśli chcemy zjeść go ze skórką). Kroimy go na kawałki o grubości 2 cm.

2. Gotujemy bataty z gałązkami rozmarynu w naczyniu do gotowania na parze pod przykryciem lub w parowarze. Do miękkości ok 15 min.

3. Gorące bataty wykładamy na talerz, opruszamy solą, polewamy oliwą lub rozpuszczamy masło na jeszcze ciepłych batatach.

Bataty mogą stanowić również bazę do przyrządzania zapiekanek i zup. Zupa krem z batatów z dodatkiem czosnku, imbiru, chili na mleku kokosowym wprowadzi nutkę orientu i urozmaici nasze menu. 

Oto kilka propozycji obłędnych w smaku zup z batatem:

Ze względu na lekko dyniowy, słodki smak nadają się również do deserów np. do przyrządzenia ciasta batatowego lub puddingu. Idealnie smakują w połączeniu z bananami, syropem klonowym, cynamonem, czy orzechami. Jadalne są nie tylko bulwy batata, lecz także liście. W Chinach, Japonii i Filipinach powszechnie znaną potrawą są ugotowane liście z czosnkiem i olejem roślinnym, a przed podaniem duszone z solą.

Wszystkie przepisy z batatami znajdziesz tutaj.

Należy pamiętać, aby wybierać w sklepie bulwy jędrne o gładkiej i suchej skórce. Niepożądane są jakiekolwiek pęknięcia i obtłuczenia. Aby zachowały świeżość, należy przechowywać je w ciemnym i chłodnym miejscu - optymalna temperatura to 12 stopni C. Wówczas zachowują świeżość przez około 10 dni. Surowych batatów nie należy przechowywać w lodówce.

Źródła:
1) Krochmal – Marczak B., Sawicka B.: Właściwości zdrowotne i znaczenie gospodarcze batata Ipomea batatas.
2) Wierzbicka A., Hallmann E. Występowanie i rola karotenoidów w ziemniaku. Ziemniak Polski.2015