Czarnuszka – niepozorne nasionka o wielu zastosowaniach

Czarnuszka to jednoroczna roślina, należąca do rodziny jaskrowatych Ranunculaceae, zwana również kminem czarnym, czarnuchą, czy kąkolnicą. Znana jest ze swoich leczniczych właściwości już od ponad dwóch tysięcy lat. W niektórych krajach postrzegana jest nawet jako panaceum, mówi się, że „leczy wszystko oprócz śmierci”. Pierwsze wzmianki na temat nasion czarnuszki możemy odnaleźć w Piśmie Świętym Starego Testamentu.

Czarne, chropowate nasiona czarnuszki znajdują się w zrośniętych ze sobą mieszkach. Charakteryzują się gorzkim smakiem. W miarę dojrzewania, smak nasion zmienia się na bardziej korzenny, ostry (przypominający pieprz), natomiast zapach staje się zbliżony do gałki muszkatołowej. Ze względu na te cechy, czarnuszka używana jest m.in. jako przyprawa do pieczenia chleba  i  ciasta (oraz jako posypka na wierzch), do zup, sałatek, mięs, czy przetworów warzywnych. Dzięki temu, że nie działa drażniąco na błonę śluzową żołądka, może być stosowana jako namiastka pieprzu dla osób z zaburzeniami przewodu pokarmowego. Jednak charakteryzując się dosyć ostrym smakiem, nie jest zalecana dla dzieci przed ukończeniem 1 roku życia.

Oprócz szerokiego zastosowania kulinarnego, czarnuszka wykorzystywana jest również w medycynie naturalnej, w postaci naparu ze zmielonych nasion, czy oleju tłoczonego na zimno.

Zalecane spożycie zmielonych nasion to 1 łyżeczka 2 razy dziennie, natomiast dla oleju tłoczonego na zimno - 1 łyżeczka dziennie.

Olej z czarnuszki ma również szerokie zastosowanie w kosmetyce, chroni przed promieniowaniem słonecznym i pomaga  regenerować komórki skóry.

Nasiona czarnuszki zawierają:

• w 30-50% składają się z oleju, którego 85% stanowią głównie nienasycone kwasy tłuszczowe, m.in. linolowy, oleinowy, α- linolenowy. Ze względu na to, że niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe nie mogą być samodzielnie produkowane przez organizm, a są nieodzowne do jego prawidłowego funkcjonowania, powinny być regularnie dostarczane wraz z pożywieniem. Jest to szczególnie ważne, gdyż ich niedobór skutkuje groźnymi powikłaniami zdrowotnymi;
• w 100 g ok. 22% białka zawierającego aż 8 z 9 niezbędnych aminokwasów egzogennych, które często występują w organizmie w niedoborach, gdyż podobnie jak nienasycone kwasy tłuszczowe, muszą być dostarczane wraz z pożywieniem;
• w 100 g ok. 32% węglowodanów,
• flawonoidy, alkaloidy, olejki eteryczne (głównie tymochinon), dzięki którym czarnuszka wykazuje działanie antyoksydacyjne, 
• przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, obniżające poziom glukozy we krwi i zapobiegające nowotworom;
• karoten, wykazujący działanie antyoksydacyjne, a także korzystnie wpływa na funkcjonowanie wzroku i układu odpornościowego;
• witaminy B1 i B6, które są biorą udział w metabolizmie węglowodanów, tłuszczów i aminokwasów oraz korzystnie wpływają na  samopoczucie i procesy myślowe;
• składniki mineralne: wapń, magnez, żelazo, sód, potas, cynk i selen.

Należy zachować jednak ostrożność przed nadmiernym spożyciem czarnuszki, gdyż zawiera ona saponiny, które w nadmiernych ilościach wykazują szkodliwy wpływ na organizm. Również regularne stosowanie oleju z nasion czarnuszki w okresie ciąży i  karmienia piersią, powinno być wcześniej skonsultowane z lekarzem.

Podsumowując, cenne nasiona czarnuszki mogą być stosowane:

• zewnętrznie: wspomagająco na zmiany skórne wywołane zakażeniami grzybiczymi i bakteryjnymi, poparzeniami słonecznymi,
• wewnętrznie: w celu zapobiegania chorobom cywilizacyjnym, wzmacnianiu układu odpornościowego, a także pomocniczo w alergii, cukrzycy.

Przepisy z czarnuszką znajdziesz tutaj.