Herbaty, herbatki

Herbaty – rodzaje i zastosowanie oraz 3 pomysły na rozgrzewające herbaty
Jesień i zima to okres w roku, kiedy większość wieczorów spędzamy w domu przy dobrym filmie, książce, smacznej kolacji. Gdy za oknem plucha i zawierucha, a my czujemy się przemarznięci lub osłabieni, wzmocnijmy się rozgrzewającą herbatą. Poniżej 3 pomysły na smaczne, zimowe herbatki, które na pewno poprawią Ci nastrój i pozytywnie wpłyną na Twoje samopoczucie.

Najpierw jednak kilka słów o herbacie.

Według legendy herbata została odkryta przypadkiem w Chinach w roku 2737 p.n.e. przez cesarza Shennonga, który odpoczywał w cieniu drzew popijając gorącą wodę. Do jego kubka wpadły liście nieznanego drzewa, a woda nabrała przyjemnego smaku i aromatu.

Mimo tego, że herbata w Chinach była znana już tysiące lat temu, pierwsze zapiski na temat herbaty pochodzą dopiero z III w naszej ery. W 803 roku naszej ery herbata trafiła do Japonii, gdzie była uprawiana. Rozwinęła się też kultura i tradycja picia herbaty. Herbata była traktowana jak napój mistyczny, bardzo ceniona i darzona wielkim szacunkiem. Procesowi jej parzeniu do dziś towarzyszą tradycyjne rytuały.
Do Europy herbata została przywieziona po raz pierwszy w XVI i trafiła na ziemie rosyjskie.
Herbata to drugi po wodzie najchętniej spożywany napój.

Rodzaje herbat

1. Herbata czarna

(smak - cierpki, lekko gorzkawy; średni czas parzenia herbaty czarnej to 5 min; temperatura  ok 100 °C )

Najpopularniejsza i najbardziej znana odmiana herbaty. Napar przygotowywany jest z liści rośliny o nazwie „Camellia sinensis”. Z uprawy czarnej herbaty słyną plantacje w Cejlonie, w Indiach, w Chinach i w Kenii. Najbardziej popularne gatunki czarnej herbaty: assam, yunnan, darjeeling, ceylon. Liście herbaty w czasie produkcji poddawane są 4 procesom: więdnięciu, skręcaniu, fermentacji i suszeniu.
W krajach, w których jest uprawiana, herbata czarna nazywana jest herbatą czerwoną. Napar z herbaty ma kolor brunatno-czerwony i cierpki, gorzkawy smak. Wyróżnia się wiele typów czarnej herbaty zależnych od procesu produkcji i fermentacji, a także od pory zbiorów. Najcenniejsze właściwości przypisuje się herbacie first flush, która pochodzi z pierwszego wiosennego zbioru. Second Flush - to oczywiście susz stworzony z liści pochodzących z drugiego zbioru. Herbata czarna często wzbogacana jest o inne rośliny lub aromaty. Przykładem może być herbata Earl Grey aromatyzowana olejekiem eterycznym z bergamotki . Czas parzenia czarnej herbaty uzależniony jest od rozdrobnienia suszonych liści, jej gatunku oraz stopnia twardości wody. Czarna herbata charakteryzuje się wysoką zawartością teiny, która ma właściwości pobudzające. Wśród innych zalet tego naparu można wymienić: pobudzanie układu trawiennego do pracy, obniżanie ciśnienia tętniczego, wzmacnianie naczyń krwionośnych. Okłady z czarnej herbaty mają pozytywny wpływ na oczy, łagodzą oparzenia.

2. Herbata zielona

(smak - lekko cierpki, trawiasty, łagodny; czas parzenia: właściwości pobudzające od 1 - 3 minut, właściwości uspokajające powyżej 4 minut; temp. parzenia ok 70 - 80 °C)

Herbata zielona uważana jest za jedną z najzdrowszych odmian herbaty. Pochodzi z tej samej rośliny, co herbata czarna "Camellia sinensis", ale jest poddawana innym procesom przetwarzania.  Po zbiorze, liście herbaciane poddawane są parowaniu, aby nie dopuścić do fermentacji, jak w przypadku herbaty czarnej. To sprawia, że herbata zielona zachowuje niemal wszystkie cenne substancje odżywcze (polifenole, garbniki, antyoksydanty…) świeżych liści, z których została przygotowana. Kolor zielonej herbaty może przybierać barwę od słomkowej do jasnozielonej. Smak herbaty jest lekko cierpki, trawiasty, ale mniej intensywny, niż herbaty czarnej, która dla amatorów zielonej herbaty, może wydawać się za mocna. Warto wiedzieć, że istnieją różne gatunki zielonej herbaty, które znacząco różnią się smakiem i aromatem. Zależy to od miejsca uprawy, warunków pogodowych i części rośliny, z której jest otrzymywana. Herbaty zielone z Chin dzielone są na prowincje. Każda z prowincji ma co najmniej kilka gatunków herbat, np. z prowincji Zhejiang pochodzi herbata Longjing oraz Gunpowder. Najbardziej znana herbata japońska – zielona herbata Sencha – jest przygotowywana z liści wystawionych na bezpośrednie działanie słońca, a herbata gyokuro jest przygotowywana z liści rośliny rosnącej w zacienieniu przez 20 dni. To, w jakich warunkach uprawiana jest herbata wpływa też na smak i zawartość substancji chemicznych. Gatunki różnią się zawartością teiny czy katechin. Zielona herbata ma wiele właściwości zdrowotnych. Od stuleci stosowana była w leczeniu bólów głowy, zaburzeń trawienia i ospałości. Herbata zielona wpływa korzystnie na prace układu sercowego i wspomaga proces odchudzania. Zawiera wiele minerałów i mikroelementów: żelazo, wapń, potas, sód, cynk oraz witaminy: A, B1, B2, C, E, K oraz składniki przeciwutleniające. Dzięki obecności taniny, która łagodzi pobudzające teiny, zielone herbata uspokaja i wprowadza człowieka w zrelaksowany stan.

Czas parzenia decyduje  o pobudzających lub uspokajających właściwościach zielonej herbaty. Na pobudzenie poleca się parzyć zieloną herbatę 1-3 minut. Parzenie powyżej 4 minut uaktywni w herbacie działanie uspokajające.

3. Herbata czerwona pu-erh

(smak - korzenny, ziemisty; parzenie od 3 - 7 minut, temp. parzenia 80°C)

Herbata Pu erh, przez Polaków zaliczana do herbat czerwonych, przez Chińczyków do czarnych, pochodzi z chińskiej prowincji Yunnan. To ulubiona herbata Chińczyków, którą ze względu na kolor nazywają herbatą smoczą. Kiedyś zarezerwowana jedynie dla rodziny cesarskiej, z czasem stała się powszechnie dostępna. Powstaje na skutek procesu fermentacji i utleniania, w wyniku których powstaje aromatyczna herbata o czerwonym zabarwieniu, ziemistym, trochę korzennym smaku i cennych zdrowotnych właściwościach. Herbata czerwona zawiera wiele związków biologicznie czynnych: alkaloidy, flawonoidy, aminokwasy, wapń, magnez, żelazo, selen, witaminę E. Wspomaga odchudzanie, pobudza przemianę materii i wspiera proces trawienia. Obniża poziom cholesterolu we krwi oraz wspomaga pracę wątroby. Picie czerwonej herbaty polecane jest przy oczyszczaniu organizmu z toksyn.

4. Herbata biała

(smak - łagodny, delikatnie słodki; czas parzenia od 2 - 5 minut, temp. parzenia ok 80°C)

Biała herbata przygotowywana jest z wiosennych pąków lub młodych liści, które ochrania się przed słońcem, aby zapobiec wykształceniu się chlorofilu. Następnie ogrzewa się je parą wodną, a następnie suszy. Herbata biała nie jest poddawana procesom fermentacji,. Jest najmniej przetworzoną postacią herbaty, co pozwala zachować jej walory zdrowotne. Biała herbata jest łagodna i delikatnie słodka w smaku. Brak jej cierpkości czarnej herbaty i trawiastości zielonej herbaty. Wbrew nazwie, kolor zaparzonego naparu wcale nie jest biały, lecz bladożółty. Nazwa „biała herbata” odnosi się do srebrnobiałych włosków nieotwartych jeszcze pąków rośliny, co nadaje roślinie biały wygląd. Produkcja herbaty białej jest ograniczona głównie do chińskiej prowincji Fujian, a także Tajwanu. Obecnie produkuje się ją także w północnej Tajlandii i we wschodnim Nepalu i Sri Lance. Hebrata biała była stosowana w medycynie od wieków. Dziś także docenia się jej unikalne właściwości zdrowotne. Nazywana jest eliksirem młodości. W białej herbacie jest najwięcej antyoksydantów spośród wszystkich herbat. Działa orzeźwiająco i pobudzająco. Ma właściwości przeciwstarzeniowe, pomaga w regeneracji komórek skóry oraz zachowaniu jej zdrowego wyglądu. Wspomaga organizm w walce z infekcjami, zapobiega rozwojowi chorób układu krążenia. Zawarte w białej herbacie polifenole chronią organizm przed wolnymi rodnikami. 

5. Herbata Yerba Mate

(smak - trawiasty, ziołowy; czas parzenia od 10 minut, temp. parzenia ok. 80°C)

Yerba Mate to napój przyrządzany z listków i gałązek ostrokrzewu paragwajskiego. Jest to wiecznie zielone drzewo rosnące na terenie Argentyny, Paragwaju, Brazylii i Urugwaju, osiągające do 15 m wysokości. Susz yerba mate pozyskiwany jest z wysuszonych i wyprażonych, pokruszonych liści i łodyżek ostrokrzewu paragwajskiego. Yerba mate to narodowy napój Argentyńczyków, Boliwijczyków, Urugwajczyków, Paragwajczyków i wielu Brazylijczyków. Pije się ją codziennie, o każdej porze i w każdym miejscu. Wielu Urugwajczyków nosi ze sobą akcesoria do przyrządzania tej herbaty. Aromat yerba mate można określić jako trawiasty i ziołowy, może nieco kojarzyć się z herbatą zieloną. Przyrządzanie yerba mate wiąże się z tradycyjną ceremonią – do picia używa się akcesoriów takich, jak bombilla (rurka) i calebasse (naczynie zw. również: matero, z którego pije się herbatę). Napar ostrokrzewu ma wiele właściwości zdrowotnych. Działa pobudzająco, likwiduje objawy zmęczenia, reguluje ciśnienie krwi, oczyszcza organizm z toksyn, poprawia przemianę materii. W przeciwieństwie do herbaty, yerba mate nie zostawia osadu na zębach. Ze względu na wysoką zawartości mateiny absolutnie nie jest zalecana do spożycia dzieciom.

I sposób przygotowania:
1 łyżeczkę Yerba mate zalać szklanką gorącej wody (ok. 80⁰C) i pozostawić pod przykryciem do zaparzenia na około 10-15 minut.
II sposób przygotowania (tradycyjny):
Wkładamy bombillę do naczynia. Nasypujemy Yerba mate od ½ do ¾ objętości. Zalewamy susz gorącą, ale niewrzącą wodą, temp. od 75⁰C do 85⁰C. Nie mieszać bombillą. Raz zaparzony susz można ponownie zalewać do 7 razy..

8. Herbatka rooibos

(smak: delikatny, trochę miodowy; nie zawiera kofeiny; czas parzenia 4 - 5 minut, temp. parzenia 95⁰C)

Herbatka rooibos z czerwonokrzewu jest bardzo popularna w RPA, gdzie czerwonokrzew jest uprawiany, ale w Europie także jest pita coraz chętniej. Herbatka rooibos, przygotowywana z drobno pociętych liści czerwonokrzewu, jest poddawana procesom fermentacji i suszeniu nie zawiera garbników, dzięki czemu jest pozbawiona goryczy charakterystycznej dla herbaty czarnej czy zielonej. Smak herbaty jest delikatny, trochę miodowy, podobnie jak kolor naparu. Herbatka rooibos działa uspokajająco, nie zawiera kofeiny, dlatego może być bezpiecznie pita przez dzieci i kobiety w ciąży! Jest bogatym źródłem przeciwutleniaczy, wpływa korzystnie na układ krwionośny, obniża ciśnienie krwi.

6. Herbatki ziołowe

(smak: różny w zależnosci od użytego zioła lub ziela; czas parzenia różny zwykle ok 5 minut; temp. parzenia ok 100 ⁰C)

Herbatki ziołowe są przyrządzane z liści i kwiatów ziół. Charakteryzują się głębokim, bogatym smakiem i aromatem. Poszczególne herbatki ziołowe mają różnorodne właściwości zdrowotne i często są pite w celach leczniczych. Popularną herbatą ziołową jest np.

herbatka z melisy – głównie ze względu na działanie uspokajające.

Herbatka miętowa z kolei dobrze oddziałowuje na trawienie, uspokaja oraz poprawia koncentrację.

Herbatka z Hibiskusa – obniża ciśnienie, reguluje poziom cholesterolu.

Herbatka z pokrzywy zalecana jest przy chorobach reumatycznych, w leczeniu schorzeń układu moczowego.

Herbatka z korzenia żeń-szenia pita jest dla poprawienia koncentracji, pamięci i dla wzmocnienia sił witalnych organizmu.

Herbatka lipowa zalecana jest w trakcie przeziębienia. Działa napotnie i przeciwgorączkowo.

Większość herbatek ziołowych powinna być zaparzana w temperaturze 100°C przez ok. 5 minut. Świat herbatek ziołowych jest bardzo obszerny. Praktycznie na każde schorzenie znajdziemy ziele, którym możemy wspomóc leczenie choroby. Ziołolecznictwo jest jedną z gałęzi medycyny i farmakologii.

7. Herbatki owocowe

Herbatki owocowe przygotowywane są z suszu owocowego, często także z dodatkiem suszu kwiatowego. Mieszanki owocowe zwykle zawierają suszone wiśnie lub maliny, płatki hibiskusa, dziką różę, porzeczkę czy skórkę cytryny. Herbaty owocowe są zdrowe i polecane do picia dla dzieci Herbaty owocowe są aromatyczne, posiadają bogaty smak, są zdrowe i bezpiecznie można je pić na co dzień. Każda herbatka ma swoje specyficzne właściwości zdrowotne, w zależności od owocu, z którego została pozyskana, np. herbata z aronią jest bogata w przeciwutleniacze, obniża ciśnienie, ma właściwości przeciwzapalne, a herbata z malinami i wiśniami wspomaga pracę układu odpornościowego i obniża gorączkę

Poniżej 3 pomysły na smaczne, zimowe herbatki, które na pewno poprawią Ci nastrój i pozytywnie wpłyną na Twoje samopoczucie.

Masala Chai

tradycyjna, indyjska herbata z mlekiem
Składniki na 2 kubki:
2 szklanka wody
2 łyżeczki czarnej herbaty Assam
½ szklanki mleka sojowego
3 łyżeczki brązowego cukru
1 laska cynamonu
½ łyżeczki gałki muszkatołowej
½ łyżeczki imbiru
½ łyżeczki kardamonu
Odrobina czarnego pieprzu mielonego

Przygotowanie:
Do garnuszka wlej wodę, mleko, wsyp cukier i wszystkie przyprawy. Doprowadzić do wrzenia i gotować na małym ogniu ok. 10 minut. Po tym czasie dodaj liście czarnej herbaty. Zamieszaj i parz ok. 5 minut. Przecedź napar przez sitko i przelej do kubeczków. Smacznego!

Zielona herbatka korzenna z pomarańczą

Składniki na 2 szklanki:
2 łyżeczki zielonej herbaty
2 szklanki wody
2 łyżeczki miodu
6 goździków
4 plasterki imbiru
4 plastry pomarańczy

Przygotowanie:
Do garnuszka wlej wodę, dodaj imbir, goździki i zagotuj. Wsyp zieloną herbatę. Zaparzaj ok. 3 minuty. Przelej napad do szklanek. Poczekaj, aż trochę przestygnie. Dodaj miód, wymieszaj. Na koniec włóż plastry pomarańczy. Wymieszaj.

Malinowa herbatka z lipy na rozgrzanie

Składniki na 4 filiżanki:
2 łyżki stołowe kwiatu lipy
2 szklanki wody
4 plastry cytryny
2 plasterki imbiru
2 łyżki miodu
4 łyżki soku z malin 100%

Przygotowanie:
Do rondelka wlej wodę, dodaj imbir i zagotuj. Dodaj kwiat lipy i zaparzaj ok. 5 minut. Przelej do filiżanek. Przestudź. Dodaj miód, plastry cytryny i sok z malin. Wymieszaj.

Smacznego:)

Artykuł został opublikowany w gazecie Gotuj w stylu eko.pl Zima 2020/2021

Na portal 2018-12-15