
Papryka

Papryka jest jednym z najpopularniejszych warzyw na świecie. Dostępna przez cały rok w wielu kolorach i odmianach stanowi bogactwo witamin i minerałów. Najbardziej powszechny podział według smaku to papryka słodka i ostra. Jeśli chodzi o kolory to najczęściej spotykana jest barwa czerwona, żółta i zielona, choć dostępne są również kolory takie jak pomarańczowy, biały, brązowy czy nawet fioletowy. Warzywo to będzie doskonałym dodatkiem między innymi do wielu sałatek oraz dań na ciepło. Świetnie sprawdzi się jako samodzielna przekąska na surowo czy jako składnik przetworów.
Papryka (Capsicum L.), zwana również pieprzowcem to rodzaj rośliny z rodziny psiankowatych (Solanaceae). Obecnie zostało sklasyfikowanych aż 37 gatunków tej rośliny. Pierwsze uprawy odnotowano 6000 lat temu w Ameryce Środkowej i Południowej na terenach między północnym Meksykiem i północną Argentyną. W Europie papryka została rozpowszechniona pod koniec XV wieku po jednej z wypraw Krzysztofa Kolumba do Ameryki. Obecnie to roślina rozpowszechniona na całym świecie. W przypadku kilku gatunków rośliny owoce są wykorzystywane jedynie jako przyprawa. Owoce papryki charakteryzują się wysoką zawartością witaminy C, a w przypadku ostrych odmian wysoką zawartością kapsaicyny – związku odpowiadającego za ostry, piekący smak.
WARTOŚĆ ODŻYWCZA PAPRYKI
Świeża papryka w większości składa się z wody (ok. 92 %), jest zatem niskokalorycznym warzywem (28 kcal / 100 g) o niskim indeksie glikemicznym (IG = 32). Resztę stanowią węglowodany, białka, tłuszcze oraz błonnik. Poza tym dostarcza wiele witamin oraz składników mineralnych. Szczególnie cenne są spore ilości witaminy C, beta-karoten, witaminy B1, B3, B6 i E, a także pewne ilości potasu, wapnia, żelaza, miedzi i kobaltu. Papryka bogata jest również w przeciwutleniacze (przede wszystkim w kapsantynę, wiolaksantynę, kwercetynę, luteinę i luteolinę) oraz polifenole (m.in. kwasy fenolowe, flawonoidy (rutyna), antocyjany). W zależności od koloru czy odmiany papryki wartości te mogą być minimalnie różne.
WŁAŚCIWOŚCI ZDROWOTNE W ODNIESIENIU DO WYBRANYCH, DOSTARCZANYCH ZWIĄZKÓW:
• Witamina C – jeden z silniejszych przeciwutleniaczy, który chroni komórki przed uszkodzeniami spowodowanymi przez wolne rodniki. Wspiera układ odpornościowy w walce z infekcjami oraz wspomaga produkcję kolagenu niezbędnego dla zdrowia skóry, włosów i paznokci.
• Beta-karoten (w organizmie przetwarzany w witaminę A) jest niezbędny do utrzymania prawidłowego widzenia zwłaszcza po zmroku, zapobiega uszkodzeniom wzroku w podeszłym wieku. Wspomaga także układ odpornościowy oraz regenerację tkanek skóry.
• Kwas foliowy (witamina B9) – wspomaga poprawne funkcjonowanie układu nerwowego i krwiotwórczego. Szczególnie ważny w przypadku kobiet planujących i będących w ciąży, gdyż odpowiednio regularne spożywanie tej witaminy zmniejsza ryzyko wad cewy nerwowej u płodu.
• Potas – minerał wspierający pracę mięśnia sercowego, wspiera utrzymanie prawidłowego ciśnienia krwi. Pomaga także w regulacji skurczów mięśni.
• Fosfor – wspiera pracę centralnego układu nerwowego oraz uczestniczy w procesach metabolicznych, zachodzących w błonach wewnątrzkomórkowych systemów i mięśni, w tym serca.
Papryka czerwona to najsłodsza wersja tego warzywa, ma wyższą zawartość glukozy, jest to wynikiem dłuższego dojrzewania. Zawiera likopen – naturalny barwnik, przeciwutleniacz, antyoksydant, który wykazuje działanie przeciwbakteryjne, przeciwnowotworowe i wspierające układ krwionośny oraz serce. Obróbka termiczna powoduje, że likopen jest lepiej przyswajalny przez organizm.
Papryka żółta wyróżnia się mniejszym stopniem dojrzałości w porównaniu do papryki czerwonej, jest delikatna w smaku dostarcza wielu cennych witamin i składników mineralnych. Zawiera duże ilości luteiny – związku, który korzystnie wpływa na działanie wzroku.
Papryka zielona w porównaniu do powyższych kolorów cechuje się najniższym stopniem dojrzałości – zrywana jest najwcześniej. Pomimo tego dostarcza także spore ilości błonnika, wiele cennych składników mineralnych i witamin. Zawiera chlorofil – naturalny barwnik, korzystnie wpływający między innymi na układ trawienny i krwionośny. Ze względu na swój oryginalny smak zielona papryka wykorzystana w potrawach wzbogaca dania o wyrazisty aromat.
OSTRE ODMIANY PAPRYKI
Podobnie jak słodka wersja są niskokaloryczne i dostarczają wielu cennych składników mineralnych, odżywczych oraz witamin. Głównym składnikiem, który wyróżnia ostre papryki jest kapsaicyna – związek odpowiedzialny za charakterystyczny, ostry smak i działanie rozgrzewające. W naturalnym środowisku występuje jedynie w roślinach z rodziny psiankowatych, w rodzaju pieprzowców (Capsium) chroniąc je przed szkodnikami.
Im wyższa zawartość kapsaicyny w paprykach tym jest ona ostrzejsza w smaku, jest to zależne również od odmiany tego warzywa. Poziom ostrości pod względem zawartości kapsaicyny w poszczególnych odmianach jest wyrażany w jednostkach SHU – to skrót nazwy powszechnie znanej skali Scoville’a.
Na opakowaniach papryk stopniowanie ostrości wyrażone jest w namalowanych papryczkach, 5 papryczek – bardzo ostra, 0 – papryczek – brak ostrości
5 papryczek – bardzo ostra np. papryka chili „Bird’s Eye” – mała suszona papryczka, wydajna, wystarczy jedna sztuka na duży (3 litrowy) garnek zupy lub gulaszu. Roztarta w moździerzu nadaje się do dań kuchni meksykańskiej, marynat do mięs, ryb lub serów. Nadaje potrawom bardzo ostry, ale nie gorzki smak.
3 papryczki – ostra np. chili, pieprz cayenne – sproszkowana papryka nadająca przyjemny ostry smak do wszelkiego rodzaju dań. Ostrość dozujemy ilością dodanego proszku.
2 papryczki – łagodnie ostra np. płatki chili – dodadzą pikanterii, ale bez przesady daniom kuchni azjatyckiej, daniom z grilla i owocom morza, marynatom do mięs i ryb, sałatkom, wspaniale komponują się z czekoladą, nadając charakteru deserom.
0 papryczek – brak ostrości – wyczuwalny słodki smak – papryka słodka mielona – przyprawa, która może być stosowana do prawie każdego dania, podbija smak warzyw, mięsa i ryb. Nadaje im piękny pomarańczowy kolor. Mielona słodka wędzona papryka, to przyprawa o charakterystycznym dymnym smaku, ale nadal łagodna, jeśli chodzi o ostrość. Polecana do sosów, potrawek, zapiekanek, gulaszy mięsnych, owoców morza, dań na bazie ciecierzycy, fasoli, ziemniaków oraz jaj.
KORZYŚCI SPOŻYWANIA OSTREJ PAPRYKI
Spożywanie ostrej papryki w sposób racjonalny może przynieść korzyści dla naszego organizmu, zawarta w niej kapsaicyna wpiera pracę układu trawiennego – pomaga przy zwalczaniu wrzodów żołądka, wykazuje właściwości przeciwnowotworowe, wspomaga pracę układu odpornościowego oraz krążenia. Kapsaicyna jest wykorzystywana również w medycynie jako składnik preparatów leczniczych i przeciwbólowych.
Papryka ze względu na bogactwo witamin i składników mineralnych będzie doskonałym uzupełnieniem naszej diety. Stosowana w postaci surowej to doskonały dodatek do sałatek. Świetnie sprawdzi się jako składnik dań ciepłych jak np. zupy, gulasze, zapiekanki. Obecnie papryka jest dostępna również jako przyprawa w formie sproszkowanej. Najczęściej spotykane rodzaje to papryka słodka mielona, ostra mielona oraz słodka wędzona, znane są również suszone płatki chili. W formie przyprawy papryka urozmaici pod względem smakowym wiele dań.
CIEKAWOSTKI:
• zawartość kapsaicyny wzrasta ze stopniem dojrzałości ostrych odmian papryki.
• obecnie miano najostrzejszej papryki chili posiada odmiana Pepper X wyhodowana w 2018 r. – skala ostrości wynosi 3 180 000 - 5 300 000 SHU.
Emilia Zielińska - Departament Jakości Bio Planet S.A.
Źródła:
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Papryka
- Synowiec-Wojtarowicz A., Pałowska-Góral K., Prozdrowotne właściwości papryki (Capsicum annuum l.) i jej wykorzystanie w lecznictwie. Farmakoterapia, Lek w Polsce, 2013, 23, 10: 44–49.
- Nurzyńska-Wierdak R., Capsicum annuum L. (papryka roczna): Roślina o wyjątkowych związkach bioaktywnych, potencjale nutraceutycznym i fitoterapeutycznym. Praca przeglądowa, Annales Horticulturae: Tom 31 Nr 4 (2022)
- Tomasz Pieńko, KAPSAICYNA – WŁAŚCIWOŚCI, ZASTOSOWANIA I PERSPEKTYWY. Biul. Wydz. Farm. WUM, 2013, 2, 11-17
Przepis:
PAPRYKA PIECZONA MARYNOWANA W OLIWIE
ZUPA TAJSKA Z TOFU I KURCZAKIEM
Artykuł jest opublikowany w magazynie gotuj w stylu eko.pl Nr 32 Lato 2025
Aby dodać komentarze
musisz być zalogowany.