Węgiel aktywny - w medycynie, kosmetyce, kulinariach - przepisy

Węgiel aktywny to kolejna naturalna substancja obok sody, która znajduje szerokie zastosowanie w codziennym życiu. Swoją wyjątkowość zawdzięcza specyficznym chemicznym właściwościom powierzchni oraz strukturze, na którą składają się nieregularnie występujące w nim mikro i makro pory. Dzięki czemu jego powierzchnia sorbcyjna osiąga wg różnych źródeł od 2500m² do ponad 3500m² na gram (dla porównania powierzchnia boiska piłkarskiego to ok 7000m²).

W ostatnim czasie cieszy się on rosnącą popularnością, bowiem oprócz zastosowania medycznego, np. przy zatruciach pokarmowych, znalazł zastosowanie w kosmetyce i kulinariach. Najważniejszą jego zaletą jest naturalne pochodzenie. Węgiel aktywny produkuje się z substancji organicznych, które charakteryzują sie dużą zawartością węgla pierwiastkowego. Najczęściej stosowanymi surowcami wykorzystywanymi przez producentów są: drewno (lignina), węgiel kamienny, węgiel brunatny oraz torf.

W przypadku produkcji węgla aktywnego do celów spożywczych wytwórcy sięgają po surowce roślinne takie jak: bambus, kokos, wierzba wiklinowa, skorupy orzechów, łupiny, pestki lub nasiona owoców czy słomę.

Aktywny węgiel ekologiczny pochodzi z plantacji ekologicznych i uzyskiwany jest np. z wierzby krzewiastej lub kokosa. Plantacje są rozlokowane na specjalnie do tego wyselekcjonowanych polach, których skład gleby obfituje w pożądane przez człowieka mikro- i makroelementy. Węgiel aktywny uzykiwany jest w procesie pirolizy. Piroliza to proces rozkładu drewna zachodzący pod wpływem wysokiej temp. (do 1000 st. C) bez obecności tlenu lub innego czynnika utleniającego. W pierwszej fazie otrzymujemy karbonizat, który następnie poddawany jest procesowi fizycznemu z udziałem pary wodnej, w wyniku którego otrzymujemy porowatą strukurę węgla. W zależności od celu zastosowania produkuje się węgle pyliste, ziarniste oraz formowane. Otrzymywanie węgla aktywnego jest stosunkowo tanie a jego zastosowania bardzo szerokie.

Trochę historii: istnieją papirusowe zapiski z około 1500 roku p.n.e. mówiące o używaniu węgla do posypywania ran w celu neutralizacji zapachu rozkładających się tkanek. W IV wieku p.n.e. Hipokrates stosował węgiel otrzymywany z drewna w medycynie. W rzymskiej "Historii Naturalnej" Pliniusz Wielki przedstawia węgiel jako środek na takie choroby jak: anemia czy zawroty głowy. Od XIX w. zaczęto stosować węgiel aktywny przemysłowo w celu oczyszczania cukru. Metody jego wytwarzania, w szczególności fazy aktywacji udoskonalano w wieku XX. Węgiel aktywny zaczęto stosować w filtrach masek przeciwgazowych w trakcie I Wojny Światowej.
Tak duże zastosowanie węgla aktywnego zawdzięczmy jego dużej powierzchni absorpcyjnej wynikającej z jego porowatości, ale także specyficznych właściwości chemicznych. Spektrum zastosowania tej substancji jest bardzo szerokie w przemyśle spożywczym, w procesach produkcyjnych, w akwarystyce, w medycynie, kosmetyce a nawet w elektronice (baterie, kondensatory). Służy m.in. do harmonizacji smaku wody pitnej, a także w produkcji napojów bezalkoholowych oraz piwa i wina. Absorbuje substancje, które niekorzystnie wpływają na smak i aromat destylatów. Powszechnie stosowany w filtrach do uzdatniania wodny lub pochłaniaczach w maskach gazowych. Akwaryści stosują go do oczyszcza wody w akwariach.

Węgiel aktywny stosuje się w celu absorpcji estrów, pestycydów, jonów metali ciężkich, rtęci, detergentów itp. Z w/w powodów używany jest w ochronie środowiska np. do oczyszczaniu gazów wylotowych ze spalarni i zakładów energetycznych oraz przy rewitalizacji terenów poprzemysłowych.

ZASTOSOWANIE:

W medycynie stosuje się go na zatrucia pokarmowe, przy biegunkach, wzdęciach np. po posiłkach zawierających strączki, ma właściwości zapierające i osłaniające. Pomaga w zatruciach lekami i związkami chemicznymi. Pomaga zmniejszyć dolegliwości towarzyszące przy kacu.

W kosmetyce nazwany jest czarnym złotem. Nie niszcząc szkliwa, wybiela zęby już od pierwszego użycia. Absorbuje zanieczyszczenia ze skóry. Można go stosować do każdego typu skóry: trądzikowej czy wrażliwej, którą oczyszcza, odświeża i rozjaśnia. Zmniejsza przetłuszczanie się włosów.

Czyszczenie zębów:

Niewielką ilość produktu należy nanieść na lekko zwilżoną szczoteczkę a następnie szczotkować zęby przez 2-3 minuty. Po użyciu węgla należy dokończyć mycie zębów pastą do zębów. Zęby będą białe i nie będą miały oznak nalotu czy przebarwień jeśli będziemy używać węgla aktywnego 2-3 razy w tygodniu. Dodatkowo węgiel aktywny eliminuje przykry zapach z ust.

Pielęgnacja skóry:

Maseczka przygotowana na bazie jogurtu z węglem aktywnym oczyści i odżywi skórę. Można dodać kilka kropel olejku arganowego bogatego w witaminę E, która ma właściwości odmładzające. Węgiel aktywny poradzi sobie z trądzikiem na plecach. Łyżeczkę węgla aktywnego należy wsypać do kąpieli. Po kąpieli umyć skórę dodatkowo ponieważ pozostający osad może ubrudzić ubranie.

Mycie włosów:

Włosy myte 2 razy w tygodniu szamponem z dodatkiem 1/2 łyżeczki węgla aktywnego będą się mniej przetłuszczać. Po tej kuracji włosy staną się również lekkie i uniesione od nasady skóry głowy.

W domu węgiel aktywny pomoże zneutralizować brzydki zapach lub pomóc przy usuwaniu uporczywych plam na dnie naczyń (ten zabieg należy wykonywać w rękawiczkach). Niewielka ilość proszku umieszczona w małym naczyniu na półce w lodówce skutecznie pochłonie niepożądane zapachy.

W ogrodzie węgiel aktywny pomoże odkwasić glebę. Stwarza on lepsze warunki do wzrostu dla roślin zasadolubnych. A w oczkach wodnych może być użyty do oczyszczenia wody.

Po ukąszeniu owadów np. komarów opuchnięte miejsce po zdezynfekowaniu można posmarować maścią  z węglem aktywnym.

Maść na ukąszenia owadów 

Składniki:
• 2 łyżek oleju kokosowego, 
• 1 i 1/2 łyżeczki węgla aktywnego
• 1 i 1/2 łyżeczki glinki
• po 5 kropel olejku lawendowego i olejku z drzewka herbacianego.

Przygotowaną maścią posmarować ugryzione miejsce.  

Kiedy jesteśmy na wakacjach opuchliznę i swędzenie zniweluje pasta z łyżeczki węgla aktywnego rozpuszczonego w kilku kroplach wody. Pastę należy nanieść na ugryzione miejsce na 30 minut i powtórzyć jeśli dolegliwości nie mijają.

KUCHNIA

TORT BLACK&WHITE

 SKŁADNIKI:

5 jajek (w temp. pokojowej)
2 łyżeczki węgla aktywnego + 3 łyżeczki wody
160 g cukru (np. z agawy)
130 g mąki kukurydzianej
50 g mąki ziemniaczanej
szczypta soli

2 łyżeczki wody kokosowej liofilizowanej
pół szklanki gorącej wody

500 gram mascarpone
mleczko kokosowe ok 1/2 szklanki
1 łyżka cukru pudru trzcinowego
( 2łyżki malibu opcjonalnie)
owoce: jeżyny, czarne maliny, praliny kokosowe (lub czarne winogrona, borówki)

PRZYGOTOWANIE:
Ciasto:

1. Żółtka oddzielić od białek. Białka ubić ze szczyptą soli. Gdy zacznie się pienić dodawać po łyżce cukru i ubijać do uzyskania lśniącej piany. Następnie zmniejszyć obroty miksera i dodawać po jednym żółtku i wlać rozmieszany w wodzie węgiel aktywny.
2. Obie mąki przesiać i delikatnie wmieszać do powstałej masy.
3. Dno tortownicy o średnicy 19 cm wyłożyć papierem do pieczenia i natłuścić (nie natłuszczać rantu). Przełożyć ciasto i wyrównać.
4. Tortownicę z ciastem wstawić do piekarnika nagrzanego do 170 stopni i piec ok. 45 min do suchego patyczka. Upieczony biszkopt wyjąć z piekarnika i wystudzić. Wystudzony biszkopt przeciąć na trzy równe części.

Poncz: 2 łyżeczki wody kokosowej liofilizowanej  rozpuścić w gorącej wodzie.

Krem: Mascaropne przełożyć do naczynia, wlać mleko kokosowe, dodać cukier puder, (2 łyżki malibu opcjonalnie) i wymieszać. 

Na talerz umieścić dolny blat nasączyć pączem. Posmarować 1/3 częścią kremu. To samo zrobić z pozostałymi.

Owoce i praliny: Wierzch udekorować owocami i pralinami kokosowymi.

Smacznego! 

W kulinariach węgiel aktywny znalazł szerokie zastosowanie jako naturalny barwnik spożywczy. Produkty z jego użyciem budzą ciekawość i chęć spróbowania nowości. Dzięki niemu spożywany pokarm ma właściwości oczyszczające z toksyn i zanieczyszczeń. Można dodać go do bułek, naleśników, lodów oraz do lodowych rożków, gofrów, drinków, koktajli i ciast, praktycznie nie ma ograniczeń. Barwi biszkopty, ciasta drożdżowe, ciasta kruche, ciastka i kremy. Dzięki niemu można wykreować kontrastowe, nietuzinkowe dania, budzące ciekawość, po które chce się sięgać.

Popularna stała się czarna lemoniada przygotowana z wody, miodu lub syropu klonowego, cytryny z dodatkiem 1/3 łyżeczki węgla aktywnego. Tak przygotowana lemoniada pomoże przy codziennej walce z toksynami.

Ma także inne zastosowanie w przemyśle spożywczym. Jest powszechnie wykorzystywany do odbarwiania. Odbarwia się nim syropy cukrowe, oleje i tłuszcze. Usuwa nieprzyjemne zapachy i niepożądane barwy w celu klarowania i poprawy jakości produktów.

CZARNE BROWNIE

SKŁADNIKI:
gorzka czekolada - 200 g
masło lub olej kokosowy - 100 g
mąka ryżowa pełnoziarnista lub pszenna - 200 ml
węgiel aktywny kokosowy - 2 łyżki
jaja - 4 szt.
cukier kokosowy lub trzcinowy - 1/2 szklanki (opcjonalnie, gdyż banany są już słodkie)
dojrzałe banany - 2 szt.
mielona wanilia - 1 łyżeczka
aromat waniliowy - 1 łyżeczka
kontrastujące czerwone owoce: truskawki, maliny, porzeczki, wiśnie lub przełóż białym kremem przygotowanym z mascarpone, kremówki i cukru, biała czekolada.

PRZYGOTOWANIE:

1. Czekoladę pokruszyć i włożyć do naczynia wraz z masłem/olejem kokosowym i rozpuścić w kąpieli wodnej dodając 2 łyżki węgla aktywnego kokosowego, dokładnie wymieszać. Wystudzić mieszaninę.
2. Banany zmiksować.
3. W dużej misce ubić jajka z cukrem kokosowym na puch, dodać wanilię i esencję.
4. Dodać zmiksowane banany. Wymieszać.
5. Następnie dodać przesianą mąkę i dokładnie wymieszać.
6. Przelać do formy ( u mnie 18 x 18) i piec 30 minut w 180 stopniach.
7.  Polać rozpuszczoną czekoladą, najlepiej kontrastującą białą.

PRZECIWSKAZANIA:

Węgiel nie jest wskazany dla osób ze schorzeniami układu pokarmowego, borykającymi się z zaparciami. Nie zaleca się także łączenia go z przyjmowanymi lekami, szczególnie tymi na receptę ze względu na osłabienie terapeutyczne przyjmowanego leku. Unikać należy go także przy niedrożności jelit i bólu brzucha. Węgiel aktywny może uczulać. Warto wykonać próbę przed jego użyciem osobom szczególnie podatnym na alergie.

Źródła:

http://www.ztch.umcs.lublin.pl/materialy/rozdzial_08.pdf

https://www.aces.pl/56,rodzaje_i_zastosowanie_wegla_aktywnego
Nowoczesne technologie węglowe – adsorbenty węglowe(Agnieszka Sioła, Bogusław Smółka (JSW Innowacje S.A., Katowice), Piotr Burmistrz, Krzysztof Kogut (AGH, Kraków), Sławomir Stelmach (IChPW, Zabrze)

Artykuł pochodzi z magazynu zima 2019 Gotuj w stylu eko.pl