Żurawina
Emilia Zielińska
Owoce żurawiny charakteryzują się intensywnym, lekko cierpkim i orzeźwiającym smakiem oraz pięknym, ciemnoczerwonym kolorem. Stanowią bogate źródło witamin, składników mineralnych oraz związków aktywnych, dzięki czemu korzystnie działają na nasz organizm.
ŻURAWINA JAK JAGODA
Żurawina to wieloletnia krzewinka niskopienna należąca do rodziny wrzosowatych (Ericaceae). Rośnie na kwaśnych glebach piaszczystych w klimacie umiarkowanym. W zależności od miejsca występowania wyróżnia się dwa rodzaje żurawiny: amerykańska żurawina wielkoowocowa (Vaccinium macrocarpon) i żurawina błotna (Vaccinium oxycoccos), rosnąca w Polsce. Najbardziej rozpowszechniona jest ta pierwsza - żurawina wielkoowocowa. Żurawina błotna ma mniejsze owoce i jest znacznie mniej popularna. Zbiory żurawiny trwają zazwyczaj od września do listopada. Pozostawione na krzewach owoce przetrwają pierwsze przymrozki, będą tym samym pozbawione typowej cierpkości.
Owoce żurawiny mogą być spożywane w formie surowej, jak i przetworzonej - najczęściej spotyka się je w formie soków, konfitur, dżemów, nalewek lub jako dodatek do innych owoców w tego rodzaju przetworach; liofilizowane, suszone bez dodatku cukru jak i suszone słodzone sokiem jabłkowym czy też cukrem trzcinowym. Dostępna jest również w formie mrożonej. Żurawina w każdej formie to doskonały dodatek do herbatek, napojów, ciast, placków, racuchów, deserów, musli. Sprawia, że torty czy też ciasta nabierają wykwintnego smaku. Jej charakterystyczny smak idealnie komponuje się z wszelkiego rodzaju potrawami z drobiu, dziczyzny. W formie konfitury dobrze komponuje się z pasztetem, pieczonym mięsem czy też grillowanym serem. Może też być atrakcyjną, zbilansowaną przekąską w połączeniu z migdałami, orzechami i innymi suszonymi owocami (mieszanka studencka).
WARTOŚĆ ODŻYWCZA ŻURAWINY
• Świeża żurawina składa się głównie z wody - 87 % wody. 100 g owoców dostarcza 46 kcal; 0,4 g białka; 12,2 g węglowodanów, w tym 4 g cukrów; 4,6 g błonnika; 0,1 g tłuszczu. (IG 45).
• Wartość odżywcza suszonej żurawiny w 100 g: energia: 308 kcal/1290 kJ; białko: 0,07 g; tłuszcz ogółem: 1,37 g; kwasy tłuszczowe nasycone: 0,10 g; węglowodany: 82,36 g; błonnik pokarmowy: 5,7 g. (IG 62).
Żurawinę błotną (Vaccinium oxycoccos) można spotkać w naszych lasach.
Owoce żurawiny są bogate w związki oraz substancje o działaniu leczniczym takie jak proantocyjanidy, polifenole [flawonoidy (kwercetyna, kemferol), kwasy fenolowe oraz stilibeny], tanina, błonnik, witamina C, B1, B2, E oraz A, a także magnez, fosfor, potas i żelazo.
Dzięki tym substancjom korzyści ze spożywania żurawiny są następujące:
• zapobieganie infekcjom dróg moczowych poprzez działanie przeciwzapalne i odkażające – bakterią najczęściej powodującą infekcje układu moczowego jest Escherichia coli. Zawarte w owocach żurawiny proantocyjanidy zapobiegają i hamują przyleganiu tych bakterii do komórek nabłonka układu moczowego;
• hamowanie rozwoju komórek nowotworowych – zawarte w żurawinie przeciwutleniacze (polifenole) chronią organizm przed działaniem wolnych rodników;
• działanie wspomagające przy infekcji górnych dróg oddechowych - żurawina to jedno z najlepszych naturalnych źródeł witaminy C;
• działanie odkażające na jamę ustną i gardło - substancje zawarte w żurawinie (proantocyjanidyny) działają na zęby jak ochronna powłoka, która utrudnia przyleganie bakterii powodujących próchnicę oraz choroby jamy ustnej;
• zapobieganie chorobom układu krążenia - bioflawonoidy zawarte w żurawinie zapobiegają powstawaniu zakrzepów i rozszerzają naczynia krwionośne. Mają pozytywny wpływ na poziom dobrego cholesterolu HDL, co obniża ryzyko zawałów serca.
PRZECIWWSKAZANIA:
Pomimo korzystnego działania na układ krążenia należy jednak pamiętać, iż osoby, które przyjmują leki przeciwzakrzepowe (warfaryna – lek obniżający krzepliwość krwi) lub są po operacji wszczepienia protezy zastawki dwudzielnej nie powinny spożywać żurawiny. Może to spowodować większe krwawienie oraz trudności z powrotem do zdrowia. Także osoby z kamicą nerkową powinny unikać spożywania żurawiny ze względu na obecność szczawianów, które przyczyniają się do powstawania kamieni nerkowych.
W JAKIEJ FORMIE WYBRAĆ ŻURAWINĘ? – NAJLEPSZE PROPOZYCJE:
• sok NFC – wyprodukowany w procesie bezpośredniego tłoczenia z owoców może być spożywany samodzielnie, rozcieńczony z wodą lub jako dodatek do koktajli, smoothie i deserów.
• liofilizowane owoce – powstają w wyniku procesu liofilizacji (suszenia zamrożonego produktu), zachowują pełnię wartości odżywczych oraz smak i aromat świeżych owoców.
• owoce suszone – dostępne są niesłodzone, słodzone cukrem lub sokiem jabłkowym. Dodatek cukru i soku jabłkowego zmienia walory smakowe produktu – staje się on słodszy. Dla tego rodzaju produktu używa się również dodatkowo oleju roślinnego, który zapobiega sklejaniu się owoców.
• owoce mrożone – mogą być przechowywane przez kilka miesięcy. Mrożenie owoców dobrze wpływa na walory smakowe żurawiny i zachowuje jej prozdrowotne właściwości.
ŻURAWINOWE CIEKAWOSTKI:
W żurawinie, znajduje się naturalny konserwant, zwany kwasem benzoesowym dzięki któremu owoc ten zachowuje wszelkie właściwości odżywcze i zdrowotne przez dłuższy okres czasu. Świeżo zebrana żurawina może być przechowywana w lodówce do 2 miesięcy, jeśli zalejemy owoce wodą i pozostawimy w chłodnym miejscu to może być przechowywana znacznie dłużej.
Na półkach sklepowych możemy znaleźć ciekawe produkty z żurawiną – ketchupy, kisiele, chleby i ciasta z żurawiną, mieszanki do wypieku oraz kapsułki.
W kosmetyce jest wykorzystywany olej z pestek – produkty z tym olejem wykazują działanie przeciwzapalne w przypadku skór problematycznych, przeciwstarzeniowe, naprawcze oraz nawilżające.
Autor: Emilia Zielińska - Departament Jakości Bio Planet
Przepisy:
CHUTNEY BURACZKOWO - ŻURAWINOWY
SKŁADNIKI (1 porcja):
buraki surowe małe - 250 g
żurawina świeża - 150 g
cebula szalotka (lub czerwona) - 2 szt.
gruszka - 1 szt.
imbir świeży kawałek - 30 - 40 g
chrzan korzeń świeży kawałek - 40 - 50 g
sok wyciśnięty z cytryny - 2 łyżki
cukier trzcinowy - 50 g
sól - 2 łyżeczki
domowy ocet z czerwonych winogron (lub
ocet winny czerwony) - 5 łyżek
sok z czerwonych winogron (bez cukru, najlepiej domowy) - 200 ml
musztarda francuska - 1 łyżka
SPOSÓB PRZYGOTOWANIA:
Buraki ugotować ze skórką do miękkości, ostudzić i obrać. Chrzan zetrzeć na drobnej tarce lub rozdrobnić za pomocą blendera. Imbir, cebulę obrać i rozdrobnić blenderem, przełożyć do wysokiego garnka z grubym dnem. Dodać rozdrobnione buraki, obrane i pokrojone gruszki, sok wyciśnięty z cytryny, żurawinę, ocet, musztardę i sok winogronowy. Gotować na małym ogniu przez 30-35 minut, często mieszając. Na koniec dodać starty chrzan i sól, gotować jeszcze chwilę. Gorący sos przełożyć do wyparzonych słoików. Pozostawić do wystygnięcia. Podawać jako dodatek do mięs czy serów.
SKŁADNIKI (słój 1,5 litra):
żurawina świeża lub mrożona - 200 g
świeże ziele nawłoci - 100 g
świeża pokrzywa - 100 g
ocet naturalny z nawłoci (można użyć octu jabłkowego) - 1 litr
miód (np. spadziowy) - 300 - 400 g
SPOSÓB PRZYGOTOWANIA:
KROK 1: Żurawinę pociąć na kawałki (lepiej będzie się macerowała). Przełożyć do słoika, dodać posiekane ziele nawłoci z kwiatami i posiekaną pokrzywę. Zalać octem z nawłoci. Słoik zakręcić i pozostawić do maceracji na około 3-4 tygodnie w temperaturze pokojowej, następnie odcedzić, odcisnąć dobrze płyn i połączyć z miodem. Podczas maceracji dobrze jest od czasu do czasu wstrząsnąć słoikiem lub pomieszać zawartość drewnianą łyżką. Przelać do butelek. Przechowywać w ciemnym i chłodnym miejscu.
KROK 2: Spożywać 3 razy dziennie jako kurację przez miesiąc lub profilaktycznie 1 łyżkę dziennie.
OXYMEL WSPARCIE DLA NEREK I DRÓG MOCZOWYCH
SKŁADNIKI (słój 1,5 litra):
żurawina świeża lub mrożona - 200 g
świeże ziele nawłoci - 100 g
świeża pokrzywa - 100 g
ocet naturalny z nawłoci (można użyć octu
jabłkowego) - 1 litr
miód (np. spadziowy) - 300 - 400 g
SPOSÓB PRZYGOTOWANIA:
KROK 1: Żurawinę pociąć na kawałki (lepiej będzie się macerowała). Przełożyć do słoika, dodać posiekane ziele nawłoci z kwiatami i posiekaną pokrzywę. Zalać octem z nawłoci. Słoik zakręcić i pozostawić do maceracji na około 3-4 tygodnie w temperaturze pokojowej, następnie odcedzić, odcisnąć dobrze płyn i połączyć z miodem. Podczas maceracji dobrze jest od czasu do czasu wstrząsnąć słoikiem lub pomieszać zawartość drewnianą łyżką. Przelać do butelek. Przechowywać w ciemnym i chłodnym miejscu.
KROK 2: Spożywać 3 razy dziennie jako kurację przez miesiąc lub profilaktycznie 1 łyżkę dziennie.
SKŁADNIKI (10 porcji):
płatki owsiane górskie - 1 szklanka
komosa ryżowa - 1 szklanka
siemię lniane - 4 łyżki
olej kokosowy - 4 łyżki
sok z żurawiny - 1/2 szklanki
miód - 3-4 łyżki
żurawina suszona - 1 garść
jajko - 1 szt.
SPOSÓB PRZYGOTOWANIA:
KROK 1: Komosę ryżową płuczemy na sitku pod bieżącą wodą, przenosimy do garnka, zalewamy dwa razy większą ilością wody (tj. 2 szklanki) i gotujemy przez 15-20 minut, aż cała woda zostanie wchłonięta przez komosę. 60 min
KROK 2: Olej kokosowy roztapiany w rondelku i mieszamy z miodem oraz sokiem żurawinowym. Do miski wsypujemy ugotowaną komosę ryżową i mieszamy z płatkami owsianymi, siemieniem lnianym oraz żurawiną. Następnie składniki mokre dodajemy do składników suchych, dodatkowo wbijamy jajko i dokładnie mieszamy. Powstałą masę wykładamy do blachy wyłożonej papierem do pieczenia i mocno ubijamy. Pieczemy w piekarniku nagrzanym do 180 stopni przez około 20-25 min. Studzimy i kroimy na batoniki.
Źródła:
- Teleszko M., 2011. Żurawina wielkoowocowa - możliwości wykorzystania do produkcji biożywności. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 6(79), 132-141
- Gryszczyńska A., 2010. Żurawina amerykańska (Vaccinium macrocarpon) – Lek na problemy urologiczne. Przegląd Urologiczny, 63(11/5), 31-37
- Hołderna-Kędzia E., 2006. Charakterystyka botaniczna, skład chemiczny i właściwości biologiczne owoców żurawiny amerykańskiej (Vaccinium macrocarpon Aiton). Postępy Fitoterapii, 1, 41-46
Artykuł jest opublikowany w magazynie gotuj w stylu eko.pl Nr 26 Jesień 2023
Aby dodać komentarze
musisz być zalogowany.