Probiotyki i prebiotyki w naszym życiu.

Słowo probiotyk wywodzi się z greckiego „pro bios” i oznacza „dla życia”. Pierwszy raz tego terminu użyto w latach 60. XX wieku do określenia substancji wydzielanych przez mikroorganizmy mających zdolność do stymulowania wzrostu innych mikroorganizmów. Od tego czasu definicję probiotyków zmieniono kilka razy.

Probiotyki są to żywe mikroorganizmy, które podawane w odpowiednich ilościach wywierają korzystne skutki zdrowotne. Zalicza się do nich bakterie, które są sklasyfikowane według określonych rodzajów, gatunków oraz szczepów. W produktach probiotycznych najczęściej wykorzystuje się bakterie kwasu mlekowego z rodzajów Lactobacillus i Bifidobacterium, a także drożdże Saccharomyces cerevisiae ssp boulardii oraz niektóre gatunki Escherichia, Enterococcus oraz Bacillus.

Badania naukowe wykazały, że szczepy probiotyczne przywracają naturalny i właściwie funkcjonujący zespół mikroorganizmów jelitowych przez:
- współzawodnictwo z mikroorganizmami chorobotwórczymi o substancje odżywcze i o miejsca receptorowe,
- syntezę witamin, głównie z grupy B, ale także PP,
- ochronę przed szkodliwymi bakteriami poprzez wytwarzanie na drodze fermentacji głównie kwasu mlekowego i octowego, które obniżają pH, co hamuje rozwój bakterii chorobotwórczych,
- stymulację produkcji śluzu.

Probiotyki odgrywają szczególną rolę podczas

antybiotykoterapii - pomagają odbudować florę bakteryjną, zlikwidować nadmierną produkcję gazów jelitowych oraz złagodzić biegunki.
Wykazują one korzystny wpływ na zdrowie człowieka głównie poprzez

zwiększenie odporności organizmu (jest to najsilniejszy dowód kliniczny świadczący o korzystnym działaniu probiotyków na zdrowie człowieka). Wykorzystuje się je także na przykład w

profilaktyce i terapii chorób układu pokarmowego (zapobiegają biegunkom bakteryjnym i wirusowym, łagodzą stany zapalne jelit, zmniejszają ryzyko nowotworów jelita i żołądka oraz są pomocne w leczeniu zaparć, w zespole jelita drażliwego).

Suplementacja probiotykami może stanowić ważny element profilaktyki stanów zapalnych, owrzodzeń i raka żołądka lub dwunastnicy. Szczepy probiotyczne pomagają ograniczać wzrost chorobotwórczej bakterii Helicobacter pylori, która jest jedną z głównych przyczyn owrzodzeń żołądka i dwunastnicy. Niektóre szczepy probiotyczne wykazują aktywność antymutagenną oraz przeciwnowotworową (Lactobacillus acidophilus, Bifidobacterium bifidum).

Szczepy bakterii probiotycznych mogą być także pomocne w profilaktyce chorób układu krążenia. Regulując funkcje odpornościowe jelita eliminują stany zapalne będące jedną z przyczyn chorób układu sercowo-naczyniowego. Bakterie probiotyczne, takie jak: Streptococcus thermophilus lub Enterococcus faecium, są zdolne do obniżania poziomu cholesterolu LDL bądź podwyższania poziomu cholesterolu HDL, nie wpływając na stężenie cholesterolu LDL.

Jogurt naturalny - naturalny sprzymierzeniec 

Probiotyki występują w produktach mlecznych (np. kefiry, maślanki, jogurty naturalne), domowych kiszonkach (kapusta, ogórki), occie jabłkowym oraz grzybach reishi.

Kiszonki można sporządzić z prawie wszystkich warzyw najpopularniejsze to kapusta, buraki i ogórki

Probiotyki często występują z prebiotykami.

Prebiotyki to takie składniki pożywienia, niewchłaniane przez nasz przewód pokarmowy, a stymulujące wzrost lub aktywność metaboliczną określonych szczepów bakterii zasiedlających jelito, przez co dochodzi do zmiany proporcji flory bakteryjnej, która wpływa korzystnie na organizm gospodarza.

Inaczej mówiąc,

prebiotyki to naturalny błonnik występujący w owocach i warzywach, szczególnie w cebuli, szalotce, czosnku, ziemniakach, szparagach, szpinaku, grochu, fasoli, bananach, porach, owsie, karczochu czy cykorii.

Błonnikiem stanowiącym prebiotyk jest też inulina, która stymuluje wzrost dobrych bakterii w jelicie. Występuje ona jako gotowy produkt – w formie proszku, a także jest obecna w produktach występujących naturalnie, jak cykoria, pory, czosnek szparagi, cebula, syrop z agawy czy topinambur.

Dziecko wraz z mlekiem matki otrzymuje oligosacharydy, które są prebiotykami stymulującymi rozwój korzystnych z punktu widzenia zdrowotnego szczepów bakteryjnych w jego jelicie.

Probiotyki i prebiotyki mogą spożywać zarówno osoby zdrowe (w ramach profilaktyki), jak i osoby należące do poniższych grup ryzyka:
- kobiety karmiące piersią, a jeśli niemowlęta karmione są sztucznie można stosować mieszanki wzbogacone w odpowiednie probiotyki i prebiotyki w celu zapewnienia im właściwego rozwoju mikroflory jelit i wspomożenia prawidłowego rozwoju odporności u dziecka,
- osoby z obniżoną odpornością lub niedożywieniem (w tym chorujący na anoreksję),
- w prewencji i leczeniu chorób układu sercowo-naczyniowego i otyłości – ale wiąże się to z koniecznością przeprowadzenia większej liczby badań, pozwalającej na wyselekcjonowanie odpowiednich szczepów o udowodnionej skuteczności w badaniach klinicznych.

Bibliografia
[1] Kapka-Skrzypczak L., Niedźwiecka J., Wojtyła A., Kruszewski M., Probiotyki i prebiotyki jako aktywny składnik żywności funkcjonalnej Pediatric Endocrinology, Diabetes and Metabolism 2012,18,2,79-83
[2] Nowak A., Śliżewska K., Libudzisz Z., Probiotyki – historia i mechanizmy działania ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 2010,4(71),5–19
[3] http://www.zywnoscdlazdrowia.pl/06/01.html